Rynek pracy w branży technologii informacyjnej (IT) ulega nieustannym przemianom, co przejawia się m.in pojawianiem się nowych stanowisk pracy oraz zmianami w wymaganiach stawianych przed pracownikami. W ostatnich latach rozwój technologii oraz postęp w dziedzinie sztucznej inteligencji i analizy danych, przyczyniły się do wykształcenia się nowych trendów na rynku pracy w IT. W artykule przedstawimy najnowsze stanowiska, jakie już zaczynają się pojawiać na rynku pracy w IT, jak również te, których to pojawienia możemy się dopiero spodziewać. Opisujemy ich charakterystykę, wymagania stawiane przed kandydatami oraz perspektywy związane z rozwojem kariery na tych stanowiskach. Będziemy analizować, jak zmiany w technologii i podejściu do pracy wpłynęły na rynek pracy w IT, a także jakie umiejętności mogą potencjalnie być szczególnie poszukiwane przez pracodawców w kontekście nowych stanowisk.

“85% zawodów, które będą istniały w 2030 roku, nie zostało jeszcze wynalezionych”

Przytoczona w nagłówku, alarmująca teza, stanowi wniosek z raportu opracowanego przez Institute For The Future (IFTF) oraz panel 20 ekspertów technologicznych, biznesowych i akademickich z całego świata, który w roku 2018 został opublikowany przez Dell Technologies [1]. Sam raport miał skłonić do rozmów na temat stanu systemu edukacji i tego, jak bardzo (nie-) przygotowany jest on na wyzwania związane z niespotykanym wcześniej tempem zmian zachodzących na rynku pracy w związku z rozwojem technologii. O ile sam raport spotkał się z krytyką (zarzucano mu, że nie przedstawia argumentów przemawiających za tym, że przytoczona wartość 85% w jakikolwiek sposób jest bardziej prawdopodobna od innych [2]), to nie ulega wątpliwości, że na rynku pracy w 2030 roku będą istniały stanowiska, które dziś jeszcze tam nie występują. Zmiany zachodzące na rynku pracy, widoczne ujęciu całościowym, będą wprowadzane równie intensywnie, a być może nawet bardziej intensywnie, w jednym jego wycinku, jaki stanowi branża IT. Branża IT stanowi niekwestionowany motor napędowy rozwoju technologicznego i ma szansę stać się jednym z głównych beneficjentów tego rozwoju, jednak dla jej pracowników utrzymanie kroku z tempem zmian może stanowić nie lada wyzwanie.

“Nihil novi sub sole“

W świecie IT świt jednej technologii stanowi zmierzch innej. Dziesiątki powstających w ciągu roku języków programowania i setki nowych frameworków wypierają te już istniejące, miażdżąc je pod kątem wydajności, bezpieczeństwa, łatwości w utrzymaniu czy też intuicyjności. Zmiany podyktowane potrzebą zastąpienia istniejących rozwiązań są najbardziej powszechnym typem zmian zachodzących w IT. Ich przyczyna jest bardzo prozaiczna – stanowi ją lenistwo. Człowiek, z natury leniwy, chce przy wykorzystaniu nowinek  technologicznych ściągnąć ze swoich barków coraz to większą część odpowiedzialności.

U zarania historii komputerów przytłaczającą większość osób pracujących z komputerami stanowili tzw. Card Puncher Operators – czyli operatorzy dziurkaczy. Pracownicy na tym stanowisku byli odpowiedzialni za wytwarzanie kart dziurkowanych, które stanowiły sposób na wprowadzanie danych do komputera.

Card Puncher Operators stanowili kluczowe ogniwo w komunikacji pomiędzy programistami, a komputerem, ponieważ to od ich umiejętności i dokładności zależało, jakie dane zostaną wprowadzone do komputera. Wraz z rozwojem technologii, karty dziurkowane zostały zastąpione przez inne metody wprowadzania danych, takie jak klawiatura i mysz, a rola operatora dziurkacza stopniowo wygasła.

Bardzo podobna sytuacja miała miejsce nie tak dawno temu w przypadku tzw. Data Entry Clerks, czyli osób odpowiedzialnych za wprowadzanie danych do systemów komputerowych. Ich praca obejmowała przepisywanie informacji ze źródeł papierowych lub elektronicznych do systemów bazodanowych lub arkuszy kalkulacyjnych. Wraz z rozwojem technologii w dziedzinie OCR (optical character recognition) praca ta również straciła na znaczeniu.

Cykliczna rewolucja

Zastępowanie technologii jest to jednak jedyny typ zmian, jaki można zaobserwować. Zdarza się bowiem, że technologia umożliwia nam dotarcie na nieznane obszary, otwierając przed nami całą paletę nowych możliwości i umożliwiając nam ich eksplorację.

Wraz z rozwojem cyfrowej gospodarki, firmy coraz częściej potrzebują specjalistów z nowymi umiejętnościami i wiedzą, którzy byliby w stanie sprostać wymaganiom rynku. Skupimy się zatem na opisie kilku zawodów, które jeszcze 10 lat temu nie istniały, a obecnie odgrywają istotną rolę w IT. Omówimy, czym zajmują się osoby związane z tymi zawodami, jakie umiejętności są potrzebne do ich wykonywania oraz dlaczego stały się one tak ważne dla dzisiejszych przedsiębiorstw.

Cloud Migration Specialist

Cloud Migration Specialist to specjalista, który zajmuje się przenoszeniem aplikacji, danych i zasobów z lokalnych środowisk informatycznych do chmury. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie, aby proces migracji odbył się bezpiecznie, efektywnie i zgodnie z wymaganiami klienta.  Musi mieć szczegółowe zrozumienie różnych platform chmurowych, narzędzi i usług, które są dostępne na rynku. Powinien być w stanie przeprowadzić audyt infrastruktury, aby określić, jakie aplikacje i zasoby są gotowe do przeniesienia do chmury, a jakie wymagają modyfikacji lub przebudowy. Następnie, na podstawie tej analizy, powinien opracować plan migracji, który uwzględnia wszystkie aspekty, w tym bezpieczeństwo, wydajność i koszty. 

Blockchain Developer

Blockchain Developer zajmuje się projektowaniem, implementacją i wdrażaniem aplikacji opartych na technologii blockchain, która jest zdecentralizowaną, rozproszoną baza danych, umożliwiająca przechowywanie i udostępnianie informacji w sposób bezpieczny i niepodlegający zmianie. Główne zadania Blockchain Developera to projektowanie i implementacja aplikacji blockchain, pisanie i testowanie kodu, opracowywanie interfejsów użytkownika i wdrażanie aplikacji w środowisku blockchain. Powinien również śledzić najnowsze trendy i innowacje w dziedzinie blockchain, aby zapewnić, że jego projekty są zgodne z najnowszymi standardami.  Rola Blockchain Developera nie istniała dziesięć lat temu, ponieważ technologia blockchain była wówczas stosunkowo nowa i nie była jeszcze tak powszechna, jak obecnie. W latach 2000-2010 blockchain był stosowany głównie w kryptowalutach, takich jak Bitcoin, a jego zastosowania poza tą dziedziną były wciąż dość ograniczone.  

Mobile App Developer

Mobile App Developer specjalista, który zajmuje się projektowaniem, programowaniem i wdrażaniem aplikacji mobilnych na różne platformy, takie jak Android, iOS czy Windows Phone. Główne zadania Mobile App Developera to projektowanie interfejsów użytkownika, pisanie kodu, testowanie i optymalizacja aplikacji, jak również jej wdrażanie w sklepie z aplikacjami mobilnymi.  Rola Mobile App Developera nie istniała dziesięć lat temu, ponieważ w tym czasie rynek aplikacji mobilnych nie był jeszcze tak rozwinięty, jak obecnie. W latach 2000-2010, smartfony i tablety były wciąż stosunkowo nowymi urządzeniami, a większość aplikacji była dostępna jedynie na komputery stacjonarne lub laptopy.  Z czasem jednak, smartfony i tablety stały się coraz bardziej popularne i stały się jednymi z najczęściej używanych urządzeń przez ludzi. Wraz z tym wzrostem popularności, pojawiła się potrzeba dla aplikacji mobilnych, które byłyby dostosowane do specyfiki tych urządzeń, takie jak mniejszy rozmiar ekranu, inne sposoby interakcji z użytkownikiem, czy zmienna jakość połączenia internetowego.

Rys. 1. Popularność wyszukiwania słów kluczowych “webmaster” oraz “devops” w wyszukiwarce Google na przestrzeni lat.

Zawody przyszłości

Wśród niezwykle szybko rozwijających się dziedzin, których to dalszy rozwój zapewni powstanie zupełnie nowych zawodów znajdują się m.in. rozszerzona rzeczywistość (VR), Internet of Things (IoT), jak również przetwarzanie kwantowe czy sztuczna inteligencja (AI). Skupimy się teraz na opisie kilku nowych, fascynujących zawodów, które stają się coraz bardziej pożądane na rynku pracy.

Virtual Reality

Według Allied Market Research, rynek aplikacji AR przewidywany jest do osiągnięcia wartości 117,4 miliarda dolarów do 2027 roku [3], natomiast według MarketsandMarkets, łączny globalny rynek wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości przewidywany jest do osiągnięcia wartości 340 miliardów dolarów do 2027 roku [4].

Rys. 2. Składowe globalnego rynku AR w 2021 roku [5]

Wraz z rozwojem technologii wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości (VR/AR) oraz nowych możliwości wizualizacji, pojawiają się nowe możliwości zawodowe w branży IT. Coraz więcej firm decyduje się na wdrożenie aplikacji korzystających z AR/VR co przekłada się na wzrost zapotrzebowania na specjalistów z tej dziedziny.

• Projektant augmented reality (AR Designer) to specjalista zajmujący się projektowaniem interaktywnych aplikacji AR. W zależności od potrzeb klienta, projektuje on różne formy wirtualnej rzeczywistości, które pozwolą użytkownikowi na uzyskanie dodatkowych informacji lub doświadczenie produktów w inny sposób. 
• Deweloper mixed reality (MR Developer) to programista zajmujący się projektowaniem aplikacji łączących w sobie rzeczywistość wirtualną i rzeczywistą. Mixed reality to koncepcja, która pozwala na interakcję z wirtualnymi obiektami w rzeczywistym świecie, co przyczynia się do jeszcze większego zaangażowania użytkownika.
• Architekt wirtualnej rzeczywistości (Virtual Reality Architect) zajmuje się projektowaniem i wdrażaniem rozwiązań VR dla różnych sektorów przemysłu, takich jak architektura, medycyna czy turystyka. Zadaniem takiego specjalisty jest zaprojektowanie i wdrożenie systemów wirtualnej rzeczywistości, które umożliwią użytkownikom eksplorowanie wirtualnych przestrzeni w bardziej realistyczny sposób.
• Architekt digital twin to specjalista zajmujący się wdrażaniem rozwiązań cyfrowych bliźniaków. Digital twin to model cyfrowy, który pozwala na tworzenie wirtualnych kopii rzeczywistych obiektów i maszyn. Dzięki temu, można dokładnie przewidzieć zachowanie rzeczywistych obiektów i maszyn, co znacznie ułatwia proces projektowania i planowania. 

Internet of Things

Internet of Things, znane także jako IoT, to koncepcja, która rewolucjonizuje sposób, w jaki łączymy się i korzystamy z urządzeń elektronicznych. W dzisiejszych czasach coraz więcej urządzeń może być połączonych z internetem, co umożliwia im wymianę danych i zapewnia łatwy dostęp do informacji. IoT umożliwia nam zintegrowanie różnych urządzeń, takich jak smartfony, tablety, inteligentne zegarki, samochody i domowe urządzenia, aby tworzyć nowe i bardziej skuteczne rozwiązania dla naszego codziennego życia. Dzięki IoT możemy kontrolować i monitorować różne aspekty naszego otoczenia w czasie rzeczywistym, co pozwala na oszczędność czasu i pieniędzy, a także zapewnia nam większe bezpieczeństwo i wygodę. Rosnąca popularność tej koncepcji wymusiło stworzenie nowego rodzaju specjalisty, nazywanego specjalistą IoT, który zajmuje się projektowaniem, wdrażaniem i utrzymywaniem systemów złożonych z urządzeń, które są w stanie komunikować się ze sobą za pośrednictwem internetu. Ten typ specjalisty zajmuje się łączeniem różnych technologii, takich jak sieci komputerowe, czujniki, systemy kontroli oraz urządzenia mobilne, aby zapewnić kompleksowe rozwiązania dla różnych sektorów, w tym dla przemysłu, transportu, opieki zdrowotnej, rolnictwa, a także dla inteligentnych domów i miast.  Specjaliści IoT odpowiadają za projektowanie i rozwijanie systemów, które są w stanie zbierać, przetwarzać i analizować dane, w celu usprawnienia różnych procesów i usług. Ponadto, specjaliści IoT często pracują nad rozwiązywaniem problemów związanych z bezpieczeństwem sieci, aby zapewnić ochronę prywatności danych i zabezpieczenie przed atakami cybernetycznymi. Ze względu na rosnące zainteresowanie IoT, specjaliści w tej dziedzinie są coraz bardziej poszukiwani i stanowią ważną część dzisiejszej branży technologicznej.

Przetwarzanie kwantowe

Ostatnie lata przyniosły nam rozwój w dziedzinie przetwarzania kwantowego. W listopadzie 2022 IBM ogłosił, że jest w posiadaniu komputera ‘IBM Osprey’ wyposażonego w 433-kubitowy procesor, a więc z zasobami przeszło trzykrotnie większymi niż jego poprzednik, ‘IBM Eagle’ [6]. Rozwój ten w naturalny sposób otwiera nowe możliwości tworzenia oprogramowania zdolnego do do wykonywania zadań niemożliwych do wykonania przez klasyczne komputery, w dziedzinach takich jak kryptografia, chemia, symulacje materiałowe czy sztuczna inteligencja. Obecnie komputery kwantowe znajdują się w zakresie zainteresowania ośrodków badawczych, jednak coraz większa moc obliczeniowa udostępniana przez te urządzenia powoduje, że coraz częściej mówi się o możliwości ich praktycznego zastosowania. Wobec powyższego niebawem może pojawić się zapotrzebowanie na specjalistów, którzy zdolni byliby przełożyć wymagania biznesowe klientów na konkretny układ kwantowy. Takim zadaniem zajmować mogliby się programiści przetwarzania kwantowego. W zakres ich zadań wchodziłoby przede wszystkim programowanie i testowanie urządzeń kwantowych tak, aby spełniały założone wymagania. Ich praca dopełniłaby pracę innych inżynierów przetwarzania kwantowego, m.in. tych odpowiedzialnych za projektowanie i budowę samych układów kwantowych.

Wymagania stawiane przed kandydatami na stanowiska związane z przetwarzaniem kwantowym musiałyby być bardzo wysokie, ponieważ inżynier przetwarzania kwantowego powinieć posiadać głęboką wiedzę z zakresu matematyki, a w pewnym stopniu również fizykij, elektroniki i optoelektroniki. Perspektywy rozwoju kariery inżyniera przetwarzania kwantowego są bardzo obiecujące, ponieważ to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin informatyki. Warto jednak pamiętać, że wciąż jest to branża stosunkowo młoda, a zatrudnienie na tym stanowisku wymaga często pracy w niewielkich zespołach badawczych lub w startupach. Jest to stanowisko dla ambitnych osób, które chcą pracować nad najnowszymi i najbardziej innowacyjnymi technologiami, a jednocześnie są gotowe na ciągłą naukę i rozwój swoich umiejętności.

Według raportu firmy MarketsandMarkets, globalny rynek kwantowych technologii ma potencjał wzrostu z wartości 866 milionów dolarów w 2023 roku do 4,3 miliarda dolarów w 2028 roku, co oznacza roczną stopę wzrostu na poziomie 38,3% [7].

Specjaliści do spraw etyki AI

Sztuczna inteligencja, swoją nieprzewidywalnością, budzi coraz większy niepokój, lęk oraz obawy, które są na tyle poważne, że w niektórych krajach podejmuje się kroki zapobiegawcze, takie jak np. blokada korzystania z Chat GPT we Włoszech [8]. Ze względu na te właśnie obawy wynikła potrzeba istnienia specjalistów do spraw etyki AI, którzy zajmują się badaniem i rozwojem etycznych zasad i wytycznych dotyczących AI. Ich celem jest zwiększenie świadomości na temat etycznych implikacji sztucznej inteligencji oraz opracowanie standardów postępowania dla twórców i użytkowników systemów opartych na AI.  Specjaliści do spraw etyki AI zajmują się również opracowaniem i wdrażaniem strategii na rzecz zapewnienia, że systemy AI są projektowane i stosowane w sposób etyczny i odpowiedzialny. Ich praca może obejmować m.in. badanie wpływu AI na różne aspekty życia, takie jak prywatność, bezpieczeństwo, równość, a także kwestie związane z pracą, społeczeństwem i środowiskiem.  Specjaliści do spraw etyki AI często współpracują z inżynierami, naukowcami i prawnikami, aby zapewnić, że projektowane systemy AI są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oraz respektują wartości i normy społeczne. Ich praca ma na celu zapewnienie, że AI służy ludziom i przyczynia się do dobra społecznego, zgodnie z etycznymi standardami i wartościami.

Podsumowanie

Prężnie rosnący sektor IT pociąga za sobą coraz większe zapotrzebowanie na ekspertów. Według danych GUS w Polsce brakuje obecnie 50 tysięcy pracowników IT, a w skali Europy liczba ta zwiększa się aż do 900 tysięcy. Zmieniające się trendy oraz nieustanny rozwój technologiczny tworzą przestrzeń dla nowych stanowisk, na których osoby odpowiednio wykwalifikowane, będą kształtować naszą przyszłą rzeczywistość. Szczególnie interesujące są te role, które ze względu na swoją krótką historię, można śmiało nazwać zawodami przyszłości. W powyższym artykule podjęliśmy się próby opisania najbardziej perspektywicznych ról, które będą w przyszłości cenione na rynku pracy w sektorze IT i które będą kreować nasz świat. Natomiast przytaczając powiedzenie: “Myślał indyk o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścieli”, trudno z absolutną pewnością przewidzieć przyszły kierunek rozwoju zarówno sektora IT, jak i samej ludzkości.

Bibliografia

[1] “Realizing 2030: A Divided Vision of the Future. Global business leaders forecast the next era of human-machine
partnerships and how they intend to prepare” – raport opublikowany przez Dell Technologies w 2018 roku.

[2] “The Myth Of Jobs That Don’t Exist Yet”, Derek Newton – artykuł opublikowany w Forbes w 2018 roku, dostęp: https://www.forbes.com/sites/dereknewton/2018/12/28/the-myth-of-jobs-that-dont-exist-yet/

[3] “Augmented Reality Market by Component (Hardware, Software), by Device Type (Head Mounted Display, Handled Devices, Others), by End Use (Media and Entertainment, Manufacturing and Construction, Healthcare, Education, Retail, Others): Global Opportunity Analysis and Industry Forecast, 2021-2031”, Supriya B., Vitika V., 2022

[4] “Virtual Reality in Retail Market by Offering (Hardware, Software, and Service), Device Type (Head-Mounted Display, Gesture-Tracking Device), Application (Consumer, Commercial, Enterprise, Healthcare, Aerospace & Defense) and Geography – Global Forecast to 2027” – raport opracowany przez MarketsandMarkets w kwietniu 2021 roku

[5] “Augmented Reality (AR) Market Size, Share & Trends Analysis Report By Device Type (Head-Mounted Display, Handheld Device), By Component, By Application, By Region, And Segment Forecasts, 2020 – 2027” – raport opracowany przez Grand View Research, Inc. w marcu 2020 roku.

[6] “IBM Unveils 400 Qubit-Plus Quantum Processor and Next-Generation IBM Quantum System Two” – artykuł opublikowany przez IBM w listopadzie 2022, dostęp: https://newsroom.ibm.com/2022-11-09-IBM-Unveils-400-Qubit-Plus-Quantum-Processor-and-Next-Generation-IBM-Quantum-System-Two

[7] “The Quantum Computing market is expected to reach USD 4,375 Million by 2028 from USD 866 Million in 2023 growing at a CAGR of 38.3%” – raport opracowany przez MarketsandMarkets w marcu 2023 roku.

[8] “ChatGPT banned in Italy over privacy concerns”, Shiona McCallum – artykuł opublikowany na stronie BBC 1 kwietnia 2023, dostęp: https://www.bbc.com/news/technology-65139406