W dzisiejszym społeczeństwie skupionym na technologii, estetyka systemów informatycznych i danych odgrywa kluczową rolę we wpływaniu na doświadczenia użytkowników oraz produktywność programistów. Z tego powodu projektowanie i estetyka tych systemów powinny być traktowane jako priorytet, aby zwiększyć zadowolenie użytkowników oraz usprawnić proces pracy deweloperów. Dodatkowo, wprowadzenie estetycznych elementów do projektu może przyczynić się do zwiększenia popularności systemów wśród użytkowników, a także stworzyć pozytywną atmosferę pracy dla specjalistów z branży IT. Celem tej pracy jest zbadanie korelacji informatyki i estetyki, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się rozbieżne. Powołując się na liczne doświadczenia mamy nadzieję pokazać wpływ estetyki na odbiór systemów informatycznych i odczytywanie danych przez użytkownika i dewelopera.
Pojęcie estetyki
Słowo “estetyka” pochodzi od greckiego słowa oznaczającego “percepcję” lub “wrażenie”. W ciągu ostatnich kilku stuleci estetyka stała się ściśle związana ze sztuką. Jednak estetyka to już nie tylko sztuka. Używamy tego terminu, aby opisać wizualne i dotykowe wrażenia z użytkowania przedmiotów takich jak smartfony czy samochody. Kiedy doceniamy estetykę systemu, nie skupiamy się tylko na tym, jak wygląda i jak się go odbiera, ale także jak funkcjonuje i czy stwarza dla nas przyjemne doświadczenie. Estetyka w informatyce odnosi się do zasad i cech projektowania, które sprawiają, że systemy IT są atrakcyjne wizualnie i przyjazne dla użytkownika. W istocie, estetyka w systemach IT obejmuje równowagę pomiędzy funkcjonalnością a atrakcyjnością wizualną, ostatecznie przyczyniając się do bardziej intuicyjnego i angażującego doświadczenia użytkownika.
Systemy informatyczne i dane
Systemy informatyczne to każdy zorganizowany zespół zasobów i procedur połączonych i regulowanych przez interakcję lub współzależność w celu realizacji zestawu określonych funkcji. Systemy informatyczne muszą być projektowane z myślą o użytkownikach końcowych, z uwzględnieniem ich preferencji i potrzeb. Można to osiągnąć poprzez prowadzenie badań użytkowników i zbieranie informacji zwrotnych w trakcie procesu projektowania, które następnie można wykorzystać do stworzenia intuicyjnych interfejsów, które są łatwe w nawigacji i interakcji.
Dodatkowo, programiści powinni również wziąć pod uwagę wpływ wizualizacji danych na zdolność użytkowników do zrozumienia i efektywnej interpretacji informacji. Inwestowanie w estetykę systemów informatycznych i danych może przynieść szereg korzyści zarówno użytkownikom, jak i twórcom oprogramowania, w tym:
- zwiększenie produktywności,
- poprawę satysfakcji użytkowników,
- zmniejszenie liczby błędów,
- zwiększenie możliwości podejmowania decyzji.
Dzięki zastosowaniu zasad projektowania zorientowanego na użytkownika i skutecznych technik wizualizacji danych, specjaliści IT mogą tworzyć systemy, które są nie tylko funkcjonalne, ale także atrakcyjne wizualnie i intuicyjne w użyciu. Co więcej, dobrze zaprojektowany system IT może mieć również pozytywny wpływ na wizerunek marki firmy i jej reputację na rynku.
Wpływ estetyki na użytkownika
‘‘Computing is not about computers anymore. It is about living.’’ ~ Nicholas Negroponte (1995)
W przeszłości badania nad interakcją człowiek-technologia koncentrowały się przede wszystkim na ocenie użyteczności i możliwości wykorzystania systemów technologicznych. Chociaż podejście to przyniosło pomyślne rezultaty, było krytykowane za swój ograniczony zakres. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego jednostki mogą preferować pewne systemy technologiczne nad innymi, ważne jest, aby wziąć pod uwagę szerszy zakres czynników, w tym walory estetyczne i doświadczenia emocjonalne. Na przykład w publikacji Beyond usability: Process, outcome and affect in human–computer interactions w Canadian Journal of Library and Information Science (2001) zaproponowano, że na satysfakcję użytkownika prawdopodobnie wpływają takie czynniki jak osobiste doświadczenie z technologią, preferowany styl pracy oraz estetyka projektu systemu.
Natomiast w publikacji z 2004 roku zatytułowanej Instrumentality, aesthetics and symbolism of physical artifacts as triggers of emotion przedstawiony został model sugerujący, że docenienie każdego artefaktu, a więc także każdego systemu technicznego, jest związane z trzema koncepcyjnie odrębnymi aspektami: efektywnością, symboliką i estetyką. Tractinsky, Katz i Ikar (2000) w magazynie What is beautiful is usable. Interacting with Computers,13 zajmują się kolejnym ważnym zagadnieniem związanym z estetyką. W swoim badaniu zbadali związek pomiędzy postrzeganą użytecznością, a atrakcyjnością wizualną i stwierdzili, że oba te aspekty są ze sobą powiązane. Ich wyniki sugerują, że estetyka produktu interaktywnego ma wpływ na postrzeganie użyteczności.
Użyteczność a estetyka
W celu zbadania wpływu estetyki projektu na satysfakcję użytkownika i postrzeganą użyteczność systemu technologicznego, w artykule Usability, aesthetics and emotions in human–technology interaction przeprowadzono dwa eksperymenty. W pierwszym z nich uczestnicy zostali losowo przydzieleni do korzystania z systemu o wysokiej lub niskiej estetyce i wysokiej lub niskiej użyteczności.
Podczas badania rozpatrzono cztery kombinacje:
- wysoka użyteczność i wysoka estetyka,
- wysoka użyteczność i niska estetyka,
- niska użyteczność i wysoka estetyka,
- niska użyteczność i niska estetyka.
W badaniu wzięło udział 56 osób (połowa z nich to kobiety). Miały one od 20 do 38 lat. Mediana grupy wyniosła 27 lat, a odchylenie standardowe 3,7.
Wszyscy uczestnicy korzystali i oceniali dwie wersje systemu – (1) i (4) lub (2) i (3).
Wyniki badania wykazały, że uczestnicy ocenili system o wysokiej estetyce i wysokiej użyteczności znacznie wyżej pod względem satysfakcji użytkownika i postrzeganej użyteczności w porównaniu z systemem o niskiej estetyce i niskiej użyteczności. Wyniki te sugerują, że projekt estetyczny odgrywa ważną rolę w satysfakcji użytkownika i postrzeganej użyteczności systemów technologicznych, podkreślając znaczenie uwzględnienia zarówno instrumentalnych(efektywność, łatwość nauki posługiwania się systemem), jak i nieinstrumentalnych (estetyka wizualna) aspektów projektowania systemu w celu osiągnięcia optymalnego doświadczenia użytkownika. Dane ujawniły tendencję do wpływu czynnika estetyki na ocenę postrzeganej użyteczności, ale nie wykazały wpływu czynnika użyteczności na ocenę atrakcyjności.
Kolejny eksperyment opierał się na zbadaniu zmian w percepcji użytkowników systemu w zależności od jego użyteczności i estetyki. Badaniu poddano 48 osób (połowa z nich to kobiety). Były to osoby w wieku od 20 do 34 lat. Mediana wieku grupy wynosiła 25 lat, a odchylenie standardowe 3,6.
Do testów wykorzystano przenośne cyfrowe odtwarzacze audio przy użyciu których badani musieli wykonać kilka zadań. W odniesieniu do cech systemu mogących wpływać na percepcję, manipulowano estetyką wizualną, skupiając się na takich wymiarach obiektu jak symetria (wysoka lub niska), kombinacja kolorów (wysokie lub niskie różnice kolorów) oraz kształt (zaokrąglony lub kanciasty).
Analiza ocen użyteczności i estetyki wykazała, że owe warianty właściwości systemu pociągają za sobą przewidywane różnice w postrzeganiu jakości przez użytkowników.
Wszyscy uczestnicy preferowali wersję o wysokiej użyteczności i atrakcyjności od wersji o najniższej użyteczności i atrakcyjności. W przypadku kombinacji mieszanych 71% uczestników wolało system o wysokiej użyteczności i niskiej estetyce od systemu o niskiej użyteczności i wysokiej estetyce, natomiast 29% preferowało kombinację odwrotną. Z tabeli wyników można odczytać, że w przypadku urządzeń o tej samej użyteczności, estetyka odgrywała kluczową rolę w wyborze preferowanego urządzenia. Wyższa estetyka systemu wpływała pozytywnie na czas i liczbę poprawnie wykonanych zadań.
Dlatego istotne jest, aby specjaliści IT uwzględniali estetykę i doświadczenia emocjonalne w procesie projektowania systemów technologicznych, które są nie tylko funkcjonalne, ale również przyjemne i angażujące. Może to prowadzić do większego zadowolenia użytkowników i poprawy ogólnej wydajności systemu.
Przykłady wpływu estetyki na użytkowników
W badaniach z artykułu Measuring engagement in video game 1335 based environments: investigation of the user engagement scale opublikowanych na łamach Computers in Human Behavior (2014) wysokie oceny estetyki okazały się być czynnikiem rozpraszającym w efektywnym korzystaniu z gier wideo. Na łamach tego samego czasopisma pojawiło się również badanie What makes continued mobile gaming enjoyable?, w którym autorzy badali rolę przyjemności jako motywu ciągłego korzystania z gier mobilnych. Stosując model, który wykorzystywał również rolę estetyki projektu, zmierzyli jej wpływ na przyjemność oraz na intencję kontynuacji rozgrywki. Autorzy doszli do wniosku, że ciągłe korzystanie z gier mobilnych jest silnie napędzane przez przyjemność, która z kolei jest przede wszystkim napędzana przez atrakcyjny wizualnie i łatwy w użyciu interfejs.
W badaniu Beauty is more than screen deep: improving the web survey respondent experience through socially-present and aesthetically- pleasing user interfaces wykorzystano zasady estetyki w celu zwiększenia efektywności ankiet internetowych. Poprzez swój eksperyment odkryto, że cechy estetyczne pozytywnie wpłynęły na łatwość korzystania z interfejsu ankiety, co z kolei zwiększyło zaufanie uczestników do tej ankiety.
Estetyka jako koszmar dla dewelopera
W dzisiejszym świecie projekt aplikacji odgrywa kluczową rolę, co stanowi trudność dla programistów, ponieważ muszą oni znaleźć równowagę pomiędzy estetyką a użytecznością. Użytkownik powinien być zadowolony z wyglądu aplikacji i prostoty jej obsługi. Oznacza to, że aby być dobrym deweloperem niezbędne jest nie tylko posiadanie solidnych umiejętności technicznych i wszechstronnej znajomości oprogramowania. Należy również wykazywać wyczucie estetyki oraz dbałość o szczegóły. Niezbędna jest zdolność do projektowania interfejsów, które nie tylko działają bezproblemowo i są funkcjonalne, ale również wyróżniają się estetyką i łatwością użytkowania.
Więcej można przeczytać tutaj: LINK
Estetyka w wizualizacji
“The purpose of visualization is insight, not pictures.”~B.Shneiderman
Kolejny eksperyment dotyczył wpływu estetyki na użyteczność wizualizacji danych. Przeprowadzono badanie online, w którym sprawdzono korelację estetyki i użyteczności w kontekście wizualizacji danych. Poprzez subiektywny wkład 285 uczestników, ustalono ranking technik wizualizacji danych. Oprócz oceny względnego “piękna”, uczestnicy zostali poproszeni o wykonanie porównywalnych zadań wyszukiwania informacji, zmuszających ich do wykorzystania poszczególnych sposobów wizualizacji danych.
SunBurst jest przykładem tego, że “piękne jest rzeczywiście użyteczne”. Technika ta zajmuje najwyższe miejsce pod względem estetycznym i jest jedną z najlepszych wizualizacji zarówno pod względem wydajności, jak i skuteczności. Z drugiej strony, techniki wizualizacji, które były zarówno wydajne jak i skuteczne, niekoniecznie ucieleśniały estetyczne piękno. Windows Explorer i SpaceTree, dwie najszybsze i najdokładniejsze metody, były jednymi z najniżej ocenianych pod względem estetycznym. Botanical Viewer, jedna z najwyżej ocenionych pod względem estetycznym technik wizualizacji, wypadła słabo w zadaniach związanych z wyszukiwaniem danych. Uczestnicy potrzebowali prawie dwa razy więcej czasu na odpowiedź i średnio o połowę mniejszą dokładność niż w przypadku porównywalnych technik o podobnej randze estetycznej (tj. PolarView, SunBurst, StarTree).
Wyniki tego badania wskazują jednak, że czynniki estetyczne mają znaczący wpływ na użyteczność wizualizacji danych. Pokazano również, że atrakcyjne wizualizacje były dokładniej analizowane, wykazując wyższy poziom cierpliwości użytkownika. Najbardziej przyjemne w odbiorze wykresy miały najniższy wskaźnik porzucenia zadań, podczas gdy najmniej atrakcyjne wykresy miały najwyższy.
W badaniu padła hipoteza, mówiąca że gdyby użyto innej palety kolorów(np. ograniczono ankietę do bardziej użytkowej skali szarości), wyniki ankiety mogłyby się znacząco różnić od obecnych.
Przekaz płynący z koloru
Odkąd programy komputerowe pozwalające na użycie kolorowych wizualizacji stały się powszechne, naukowcy zyskali dodatkowe narzędzie, które pozwala im uwypuklić przekazywane treści. Według E. Tufte’a w Envisioning Information oko ludzkie uznaje paletę barw natury za harmonijną, dlatego zaleca stosowanie zieleni, błękitów i brązów do wizualizacji. Kolor ma zdolność przekazywania informacji i wywoływania u odbiorcy określonych reakcji lub zachowań. Z drugiej strony niewłaściwe użycie koloru może spowodować dezorientację odbiorcy. Kolor może być również wykorzystywany do wyrażania emocji i wartości estetycznych. W tych przypadkach istotną rolę odgrywają znaczenia przypisywane poszczególnym kolorom.
Różne kolory są stosowane w produktach przeznaczonych dla różnych grup docelowych, takich jak dzieci, młodzież, lekarze, dorośli, seniorzy i fani heavy metalu… 🙂 To samo dotyczy systemów komputerowych, w szczególności stron internetowych. Zastosowanie nieodpowiednich kolorów może zaburzyć harmonię pomiędzy przekazywanym komunikatem a kolorem dopełniającym.
Wnioski
Podsumowując, estetyka odgrywa ważną rolę w systemach IT, ponieważ wpływa na zaangażowanie użytkownika, satysfakcję i ogólną skuteczność w przekazywaniu informacji. Sztuką stało się odpowiednie wyważenie estetyki i użyteczności tworzonych systemów informatycznych oraz czytelność i piękno płynące ze sposobów wizualizacji danych. Dlatego projektanci i deweloperzy powinni zwracać szczególną uwagę na estetyczne aspekty swoich wizualizacji danych, stron internetowych i innych systemów IT.
Schludny i przyjazny interface wpływa pozytywnie na deweloperów, ponieważ pozwala im w pełni skupić się na pracy, nie rozpraszając ich. W celu zapewnienia, że zamierzony komunikat jest jasno przekazywany i dobrze odbierany przez różnych odbiorców docelowych, ważne jest, aby dokładnie rozważyć również paletę kolorów.
Bibliografia:
Świetny artykuł! Bardzo dokładnie opisuje zarówno szanse, jak i wyzwania związane z wprowadzeniem kryptowalut, NFT i technologii blockchain do współczesnej…