Home » Socjologia UJ 2023/24

Category Archives: Socjologia UJ 2023/24

Tagi

Wyróżnione posty

Zobacz też

Statystyki

  • 71
  • 238
  • 23 583
  • 6 652
  • 1

Stronniczość w Machine Learning

Stronniczość sztucznej inteligencji mogła zostać uznana za duży problem, mogący oddziaływać na dużą część społeczeństwa prawdopodobnie wraz z rozpowszechnieniem się internetu wśród użytkowników niekomercyjnych. W Polsce miało to miejsce około 20 lat temu. W Stanach Zjednoczonych nie więcej niż kilka lat wcześniej. Wiązało się to bowiem z szerokim wykorzystaniem wydanej w 1998 roku wyszukiwarki Google, która za pomocą sprawnego algorytmu była w stanie zaproponować użytkownikom wyniki odpowiadające zadanym w języku naturalnym zapytaniu. Co jednak jest miarą jakości uzyskanych wyników? Co to oznacza, że są one adekwatne? Czy nie są one tendencyjne, faworyzując pewne wyniki względem innych? I co najważniejsze, jakie mogą być skutki tej stronniczości? (więcej…)

Superinteligencja, osobliwość technologiczna, transhumanizm – przyszłość człowieka w cyfrowym świecie: pewna prognoza czy utopia

Czy świat, w którym maszyny myślą, osobliwość technologiczna staje się faktem, a transhumanizm kształtuje nową definicję człowieczeństwa, to rzeczywistość czy jedynie futurystyczny sen? Dziś przenikniemy przez zasłony tajemnic tych koncepcji, próbując odpowiedzieć na pytanie, czy obserwujemy nieuchronną przyszłość czy też tylko eksperymentujemy z utopijnymi wizjami.

(więcej…)

Fake news – oswojony towarzysz w cyberświecie czy wciąż nieobliczalny wróg? Jak ochronić się przed dezinformacją i czy AI i Data Science są naszymi sojusznikami? Eksperyment pokazujący jak łatwo dajemy się nabrać fejkom.

 

W dzisiejszym świecie, w którym informacje przemieszczają się z prędkością światła, a społeczeństwo coraz bardziej swój kształt uzależnia od mediów społecznościowych i sieci internetowej, fenomen fake newsów stanowi nieustannie rosnące wyzwanie dla współczesności. Dlatego umiejętność ich trafnego rozpoznawania i dzięki temu, przeciwdziałania im, staje się kluczowa dla zachowania demokracji i równowagi społecznej. (więcej…)

Czy sztuczna inteligencja zagraża poszczególnym branżom? Analiza nastrojów społecznych.

Rozwój generatywnych modeli opartych o sztuczną inteligencję i sieci neuronowe gwałtownie przyspieszył w ciągu ostatnich kilku lat przynosząc do powszechnego dostępu i konsumenckiego, darmowego użytku takie narzędzia, jak generator tekstu ChatGPT, czy generatory obrazów, takie jak MidJourney, Imagene, Dall-E, a także Stable Diffusion – ten ostatni zdolny jest do generowania nawet krótkich animacji czy filmów. Wymienione modele zdolne są do wygenerowania wysokiej jakości danych wyjściowych w reakcji na odpowiednie ‘prompty’ – dane wejściowe. Model tekstowy może wygenerować przepis na naleśniki, kod w wielu językach programowania, porady, odpowiedzi na wyszukiwarkowe pytania, czy plan pracy licencjackiej. Modele wizualne zdolne są do wygenerowania obrazów o dowolnej treści i w dowolnym stylu. Popularność tych narzędzi, umiejętność zsyntezowania treści skutecznie naśladującej biegłość człowieka i ich ogólnodostępność budzą mieszane uczucia pośród społeczeństwa. 

(więcej…)

Generatory obrazów. Jak zbudowane są systemy do automatycznego generowania obrazów. Możliwości i słabości, oraz społeczny odbiór

Wstęp

Generatory obrazów to systemy, które potrafią automatycznie tworzyć obrazy na podstawie pewnych danych wejściowych, takich jak tekst, szkic, zdjęcie, dźwięk, itp. Technologia ta wykorzystuje sztuczną inteligencję, a dokładniej uczenie maszynowe i głębokie, do nauczenia się zasad i wzorców, które rządzą procesem generowania obrazów. Generatory obrazów mają wiele zastosowań i implikacji w różnych dziedzinach, takich jak sztuka, nauka, medycyna, rozrywka, edukacja, bezpieczeństwo, itp. Jednak technologia ta ma również swoje ograniczenia i wyzwania, a także budzi pewne kontrowersje i obawy społeczne. W tym eseju przedstawię, jak zbudowane są systemy do automatycznego generowania obrazów, jakie są ich możliwości i słabości, oraz jaki jest ich społeczny odbiór. (więcej…)

Autonomiczne pojazdy – społeczny odbiór zastosowania inteligentnych rozwiązań

Postęp technologiczny, a w szczególności rozwój Internetu wpłynął w znaczącym stopniu na nasze życie. Od jakiegoś już czasu obserwujemy rozwój nowej ery Internetu – Internetu Rzeczy (Internet of Things, funkcjonujący również pod nazwą Internet of Objects.) Najogólniej ujmując, Internet Rzeczy odnosi się do zastosowania połączeń sieciowych w przedmiotach codziennego użytku, które bardzo często zaopatrzone są w algorytmy sztucznej inteligencji. Internet Rzeczy ma do zaoferowania wiele ciekawych rozwiązań i aplikacji, w szybko rozwijających się technologiach, a co za tym idzie, ma wpływać na poprawienie jakości ludzkiego życia (Xia, Yang, Wang & Vinel, 2012). Coraz to nowsze urządzenia smart pozwalają w ten sposób nie tylko na komunikację na poziomie użytkownik – urządzenie, lecz mowa tu nawet o komunikacji pomiędzy różnymi inteligentnymi urządzeniami. Prowadzi to do zapewnienia komunikacji zawsze (anytime) i wszędzie, czyli w dowolnym miejscu (anywhere/anyplace), za pomocą każdego nośnika informacji (anymedia) i czegokolwiek, czyli wszystkiego (anything) (Atzori, Iera, Morabito, 2010), nie zaś tylko ludzi (anyone), najlepiej przy wykorzystaniu dowolnej sieci (any network) i wszystkich usług (any service) (de Saint-Exupery, 2009). (więcej…)

Sztuczna inteligencja w starzejącym się społeczeństwie – czy opiekuńcze AI jest możliwe?

Już od dłuższego czasu można obserwować starzenie się społeczeństwa, powszechne w krajach Zachodu (choć nie wyłącznie) w związku z tym istnieje silna potrzeba znalezienia i rozwinięcia metod opieki nad osobami starszymi. Tę potrzebę niska dzietność, także powszechna w krajach kulturowo należących do Zachodu, zmienia w konieczność. Rozwinięcie sztucznej inteligencji do roli opiekuna osoby starszej, może nie stanowić całego rozwiązania, to stanowczo byłby to krok w stronę stworzenia nowej jakości opieki nad osobami starszymi.

Warto zaznaczyć na samym wstępie, że ten artykuł ukierunkowany jest na określenie społecznego odbioru technologii, niekoniecznie przedstawienie samych technologicznych możliwości czy ograniczeń.

Przekształcające się modele rodziny i doprowadziły do nieuniknionego przeformułowania dotychczasowych schematów. Przede wszystkim, więcej kobiet pracuje zawodowo (Ho, 2020), co wcale nie oznacza, że zostały „zwolnione” z obowiązków stereotypowo pełnionych przez kobiety. Wciąż oczekuje się od nich łączenia rodzinnych oraz osobistych obowiązków z tymi zawodowymi, jednocześnie zapewniając bezustanną i bezpośrednią opiekę chorym, w tym często bliskim w bardziej zaawansowanym wieku. Świadomość na temat nieodpłatnej, emocjonalnej pracy również się zwiększa, co dodatkowo mobilizuje do działań na rzecz usprawnienia systemu opieki. Jednym ze sposobów na jego udoskonalenie w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w roli opiekuna. danych bliskim i/lub pracownikom służby zdrowia czy mniej wykwalifikowanym opiekunom. Na potrzeby tego artykułu przeprowadzono ankietę internetową, jej wyniki będą zaznaczone w tekście, by odróżnić je od danych uzyskanych przez innych badaczy. W kwestionariuszu znalazło się pytanie czy potencjalnie włączenie sztucznej inteligencji do opieki nad osobami starszymi odciążyłoby dotychczasowych opiekunów. Twierdząco odpowiedziało respondentów, z których niemal co 3 zgadzająca się z tym stwierdzeniem osoba była o tym istotnie przekonana zaznaczając opcję „zdecydowanie się zgadzam”. Są skierowane na umożliwienie osobie starszej maksymalnie długo samodzielność w codziennym życiu, pozwalając na pozostanie w warunkach domowych bez konieczności kierowania w stronę opieki instytucjonalnej. W społeczeństwach zachodnich dużą wagę przywiązuje się do starzenia się na „swoich warunkach” (Kenner 2008, Eckert et al. 2004). Z tym, że zaimplementowanie sztucznej inteligencji w opiece nad osobami starszymi wspomaga ich samodzielne funkcjonowanie zgodziło się 70% respondentów. Niezgadzający się z tym stwierdzeniem stanowili tylko 13% respondentów. Niechęć do oddawania swoich bliskich w ręce opieki instytucjonalnej jest silna również w społeczeństwach silnie zorientowanych na rodzinę. Takie posunięcie traktuje się jak krok ostateczny, gdy rodzina w swojej ocenie nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego poziomu opieki. W takich społeczeństwach sztuczna inteligencja wprowadzi znaczne zmiany do dynamiki rodziny, ponieważ pozwoli na uniknięcie pobytu osoby starszej w systemie instytucji opiekuńczych jak domy spokojnej starości, najprawdopodobniej z paroma modyfikacjami, rodzina będzie mogła kontynuować swój dotychczasowy styl życia.

(więcej…)

Miłość, seks i roboty – jak technologia wpływa na ludzką intymność?

Gdy chatboty napędzane przez Sztuczną Inteligencję nie były na wyciągnięcie myszki, tego typu predykcje pozostawały w przyszłości, której ciężko będzie nam dosięgnąć – teraz jednak jest aktualny jak nigdy. (więcej…)

Deepfake – czy jesteśmy w stanie odróżnić prawdę od fikcji?

Czy wyobrażasz sobie sytuację, w której Twoje zdjęcie staje się protagonista niechcianej produkcji porno? Deepfake, czyli technologia umożliwiająca realistyczne manipulacje wideo i obrazów, stała się coraz bardziej powszechna. Dodatkowo zdaje się, że zjawisko może eskalować na skutek popularyzacji i ogólnej dostępności innych zaawansowanych algorytmów generatywnych. Oto rozważania na temat społecznego odbioru deepfake i jego potencjalnych skutków.

(więcej…)

“Dlaczego Lana Del Rey śpiewa Master of Puppets?!” – sztuczna inteligencja w muzyce.

Muzyka stanowi nieodłączny element życia społecznego. Jest obecna w życiu każdego człowieka, jednocześnie pełniąc w nim rozmaite funkcje. Dzięki niej mamy szansę na szczególne przeżycia estetyczne, czy rozrywkę; możemy wyrażać siebie, a także komunikować, integrować i utożsamiać się z innymi (Jabłońska 2014). Naturalnie, istnieją pewne aspekty dysfunkcjonalne w związku z muzyką w społeczeństwie, płynące z różnych źródeł (tamże). Jak pokażą podjęte w tym artykule rozważania, jednym z tych źródeł okazuje się sztuczna inteligencja. W części teoretycznej artykułu poruszę temat sztuki generatywnej, narzędzi oraz obszarów posługiwania się nią, a następnie omówię kwestię prawa autorskiego w tym kontekście. Część empiryczna artykułu poświęcona jest eksploracji postaw wobec wkroczenia sztucznej inteligencji na grunt tradycji muzycznej. (więcej…)

Jak będzie wyglądać szkoła przyszłości?

 

Robot nauczycielem – tego typu wizja była przedmiotem różnych dział gatunku science fiction. Nie ma co zakłamywać rzeczywistości, wciąż jesteśmy daleko od masowej adaptacji tego typu rozwiązań, co nie oznacza jednak, że badania tej technologii pod kątem nauczania nie są prowadzone. Istnieje cała dziedzina poświęcona temu zagadnieniu. Nazywa się child-robot interactions i to właśnie temu ma być poświęcony ten wpis. (więcej…)

Przekroczyć granice i [nie]umrzeć. Sztuczna inteligencja i nieśmiertelność.

Śmierć jest nieodłącznym elementem ludzkiego istnienia. Przez tysiąclecia radzono sobie z nią na rozmaite sposoby. W różnych kręgach kulturowych śmierć pojmowana jest inaczej – wiążą się z nią m.in. symbole, rytuały i wierzenia. Najbardziej istotną jednak kwestią związaną z problematyką śmierci jest to, czy istnieje jakakolwiek metoda, która pozwoliłaby na jej uniknięcie. W połączeniu tej idei z nowymi technologiami, sztuczną inteligencją i postępującym rozwojem nauki możemy mieć do czynienia z nieznanymi dotąd sposobami obcowania ze śmiercią, przekształcania jej, a wraz z nią – samego człowieka. Takie działania wiążą się z transhumanistycznymi wizjami ludzkości, zaś ambicje związane z uniknięciem śmierci pokrywają się z podstawowymi założeniami immortalizmu. W tym artykule spróbujemy przyjrzeć się tendencjom w projektowaniu rozwiązań na nieśmiertelność, pochylimy się m.in. nad pojęciami takimi jak the digital afterlife, Death Tech, cyfrowy przemysł pośmiertny, czy mind uploading. Następnie dokonamy przeglądu metod na cyfrowe życie po śmierci, bazując na konkretnych przykładach ich zastosowania. Poruszymy problem sztucznej nieśmiertelności w kontekście chrześcijaństwa, by odnaleźć się w wielości pytań pozostawionych bez odpowiedzi i abstrakcyjnych dylematów. Ostatecznie zwrócimy uwagę na etyczne zagadnienia związane z przemysłem pośmiertnym, jednocześnie wskazując na niebezpieczeństwa i zagrożenia, jakie może przynieść.   (więcej…)

3D społeczeństwa informacyjnego – digitalizacja, dematerializacja, decentralizacja.

Digitalizacja życia codziennego już nikogo nie dziwi, bankowość elektroniczna stała się już standardem, obecność instytucji publicznych w internecie jest coraz szersza, a znaczenie wpływu internetu dla życia politycznego rośnie. Na tym jednak nie koniec, dzięki technologii blockchain niedługo możemy mieć do czynienia z jeszcze większym przesunięciem naszej rzeczywistości w strefę wirtualną.

obraz wygenerowany w DALL-E 2

(więcej…)

Szaleje ChatGPT mania. Czym jest ten generator tekstu, na ile możemy mu zaufać, czy AI jest stronnicza oraz dlaczego „promptowanie” stało się tak modną umiejętnością?

Systemy sztucznej inteligencji rozwijają się w zawrotnym tempie sprawiając, że każdy rok przynosi ze sobą pewną rewolucje na tym polu. Rozwiązania, które z początku wydają się trudne do wyobrażenia, a wręcz utopijne, kilka lat lub nawet miesięcy później wkraczają do naszej rzeczywistości i stają się jej nieodłączną częścią. Miniony rok 2022 okazał się przełomowy między innymi pod względem pojawienia się ogólnodostępnego Chatu GPT potrafiącego w przeciągu kilku sekund zarówno napisać scenariusz reklamy drukarki czy wytłumaczyć rozszczep atomu, jak i udzielić porady randkowej, w sposób niekiedy do złudzenia przypominający prawdziwego rozmówcę. (więcej…)

Cyberbezpieczeństwo i cyberprzestępczość: czy na pewno wiesz jak zadbać o bezpieczeństwo w sieci?

Chociaż można mówić, że cyberprzestrzeń jest bogata w wiedzę i rozrywkę, to jest także bardzo niebezpiecznym miejscem. W poniższym artykule przyjrzymy się zagrożeniom związanym z nieetycznym wykorzystaniem narzędzi cyfrowych, ale też praktycznym sposobom obrony przed nimi. Poruszone w artykule wątki będą odnosić się do codziennych wydarzeń i realnych zagrożeń, które mogą spotkać zwyczajnych użytkowników sieci. Jednym słowem – poniższe treści odnosić będą się do tej drobnej części Internetu i cyberprzestrzeni, z której korzystamy na co dzień, bez odnoszenia się do scenariuszy rodem z Dark Webu. W tym artykule przyjrzymy się kwestii tej niebezpiecznej strony Internetu, a w szczególności możliwościom jakie cyfrowa sfera daje przestępcom, czyhającym na nieświadomych zagrożenia internautów, w zaciszu własnego domu. Pomimo nowej formy przestępczości, cyberprzestępczość cechuje się szybkim rozwojem. Obecnie staje się jednym z najniebezpieczniejszych zagrożeń, znacznie większym niż kiedykolwiek wcześniej. Najczęściej ofiarami padają nieświadome problemu osoby starsze, którym brakuje doświadczenia i umiejętności posługiwania się narzędziami cyfrowymi. W poniższym artykule przybliżę także najbardziej popularne rodzaje cyberprzestępstw, głównie mające na celu kradzież danych, ale też metody obrony przed nimi, przyjrzymy się również systemom sztucznej inteligencji, między innymi kontrowersyjnej sprawie, kiedy ChatGPT zmanipulował człowieka udając osobę niewidomą aby obejść zabezpieczenia. (więcej…)

Big data i świat sieci semantycznych: czy w natłoku olbrzymiej ilości danych i informacji ludzkość staje się mądrzejsza, czy raczej głupiejemy?

Rośnie ilość informacji, metody jej przetwarzania, interpretacji i wizualizacji. Maleje jednocześnie możliwość jej analizy z poziomu jednostki. Dostęp do nieograniczonej ilości danych z jednej strony wydaje się pozwalać na ‘dotarcie do prawdy’; wszakże każdy ma możliwość szybkiego zapoznania się z niezliczonymi informacjami na dowolny temat. Z drugiej strony ten sam dostęp nas ‘oddala od prawdy’; bo w zatrzęsieniu informacji jak łzy w deszczu rozpływają się informacje nierzetelne, niesprawdzone, błędne, czy wręcz po prostu sfałszowane. Duża ilość informacji skazuje jednostkę, której zależy na rzetelności na niekończące się filtrowanie informacji i ich przyswajanie. Ta obserwacja prowokuje pytanie, czy ów dostęp do informacji zasadniczo ułatwia naukę i usprawnia procesy myślowe, czy raczej komplikuje wszelkie inicjatywy rozwoju i uświadamia tylko, jak niewiele ostatecznie wiemy na pewno, i że żyjemy zaledwie w świecie narracji? Wolny dostęp do informacji to nasza niemierzalna korzyść, czy raczej wyrok niepewności?

(więcej…)

Szum informacyjny – jak zadbać o swoją głowę w obliczu cyfrowego jazgotu?

W obecnej epoce nieograniczonego dostępu do informacji, społeczeństwo staje w obliczu nowego wyzwania – szumu informacyjnego. Ten fenomen ma ogromny wpływ na naszą percepcję rzeczywistości, relacje społeczne oraz zdrowie psychiczne jednostek. Obfitość treści, która wciąż nas otacza, wiąże się z ryzykiem dezinformacji i przeładowania informacjami, co może prowadzić do problemów psychicznych. Jak zatem możemy, jako społeczeństwo cyfrowe, zarządzać tym nowym zjawiskiem i zachować zdrowy balans między korzyściami a zagrożeniami płynącymi z dostępu do informacji?

(więcej…)

Co powinien zawierać dobry post (Socjologia UJ 2023/2024)

W tym krótki wpisie chciałem zawrzeć informacje, co powinno się znaleźć w dobrze przygotowanym poście na blog popularnonaukowy. Kwestie zarówno będą dotyczyć dodawanych treści, jak również problemów technicznych związanych z edycją posta. (więcej…)

Najnowsze komentarze

  1. Ciekawe jest porównanie tradycyjnej terapii z nowymi rozwiązaniami opartymi na modelach językowych. Warto zauważyć, że mimo obiecujących wyników, istnieją ważne…