Rosnące znaczenie IoT

Ze względu na oferowane możliwości oraz szeroką gamę zastosowań w niezliczonych obszarach, IoT jest jednym z najciekawszych i najszybciej rozwijających się konceptów, który już teraz gra ogromną rolę w życiu każdego z nas.

Szacuje się, że w 2021 roku na świecie funkcjonowało już ponad 10 miliardów aktywnych urządzeń IoT, a prognozy pokazują, że liczba ta wzrośnie nawet do ponad 25 miliardów w przeciągu najbliższych 10 lat. Urządzenia tego typu cieszą się dużą popularnością tak w zastosowaniu prywatnym (SmartDom, zdrowie, fitness) jak i przemysłowym – 83% przedsiębiorstw, które wprowadziło zastosowania IoT zwiększyło tym samym swoją wydajność, a 94% sprzedawców zgadza się, że korzyści z wdrożenia IoT przewyższają niesione za sobą ryzyko.

SmartHome

Od prostych rozwiązań, składających się jedynie z pojedynczych urządzeń, do kompleksowych instalacji pozwalających na zarządzanie całym domem z poziomu telefonu lub strony internetowej. Zastosowania inteligentnych urządzeń do sterowania i monitorowania posiadłością prawdopodobnie najbardziej wpłynęło na sposób postrzegania technologii IoT w kontekście wygody i zabezpieczeń w sektorze prywatnym.

Fitness

Ogromną popularnością, wśród osób prowadzących aktywny tryb życia, cieszą się różnego rodzaju urządzenia pozwalające na monitorowanie i optymalizację przeprowadzanych ćwiczeń. W ich skład wchodzą m.in. takie urządzenia jak:

• Smart zegarki/bandy, fitness trackery – urządzenia w formie zegarka, pozwalają na ciągłe monitorowanie aktywności fizycznych zarówno podczas treningów jak i w trakcie całego dnia. Ich zastosowanie pozwala na dokładniejsze poznanie realnej aktywności fizycznej, zwiększenia motywacji do przeprowadzania kolejnych treningów i osiągania postawionych przed sobą celów. Szacuje się, że ponad 21% dorosłych mieszkańców USA używa na co dzień elementów tego typu.
• Inteligentny sprzęt treningowy – różnego rodzaju wyspecjalizowany sprzęt, umożliwiający wykonanie dokładnej analizy ciała podczas treningów w celu osiągnięcia maksymalnej personalizacji i optymalizacji wykonywanych ćwiczeń, w szczególności w przypadku profesjonalnych sportowców.
• Elementy rozszerzonej rzeczywistości – sprzęt pozwalający na zwiększenie imersji podczas wykonywania ćwiczeń w celu zwiększenia motywacji i uatrakcyjnienia treningu.

Wpływ IoT na nasze życie i zachowanie

Internet rzeczy ma praktycznie nieograniczony zakres zastosowań. Chociażby do tworzenia „inteligentnych” urządzeń, które mogą automatycznie dostosowywać swoje ustawienia w oparciu o preferencje użytkownika. Na przykład inteligentny termostat może włączać ogrzewanie, gdy dom użytkownika jest pusty i wyłączać, gdy użytkownik jest w domu. Ten rodzaj automatyzacji pozwala zaoszczędzić energię i pieniądze, ale można go również wykorzystać do zbierania danych o zachowaniu użytkownika.

Kwestie negatywne wiążą się głównie z nieetycznym wykorzystaniem naszych urządzeń jak np. wykorzystywanie naszych danych osobowych w celach niezgodnymi z naszymi preferencjami, spamowi itp. Ludzie martwią się, że rząd, firmy (a nawet niektórzy ludzie o specjalistycznych umiejętnościach) wiedzą o nich więcej niż sami by sobie tego życzyli dzięki ich własnym urządzeniom, z których korzystają na codzień. Już nie mówiąco sytuacji kiedy takie informacje mogą być wykorzystane przeciwko nim. 

Można powiedzieć, że jest to system globalny, w którym obiekty fizyczne są połączone z Internetem i mogą gromadzić i wymieniać dane. Internet rzeczy może potencjalnie dać organizacjom i osobom fizycznym możliwość zdalnego monitorowania i kontrolowania fizycznych obiektów i systemów. Urządzenia IoT stają się coraz bardziej powszechne w społeczeństwie i często są używane bez wiedzy użytkownika. Na przykład wiele osób korzysta z urządzeń podłączonych do Internetu, takich jak smartfony i inteligentne telewizory. Urządzenia te mogą zbierać dane o użytkowniku, takie jak jego lokalizacja, to, co robi i co mówi. Dane te mogą służyć do kierowania reklam, sprzedaży produktów, a nawet wpływania na zachowanie użytkownika.

Nie trzeba mówić, że IoT ma duży wpływ na nasze życie – telefony, smartwatche, autonomiczne samochody – to jest jasne. Ciekawym jednak jest, jaki wpływ ma IoT na nasze zachowanie. 

IoT a ludzki instynkt samozachowawczy

Wpływ IoT na ludzki instynkt samozachowawczy można podzielić na 3 kategorie:

• IoT nie wpływa na pewne instynkty,
• IoT może zatrzymywać pewne instynkty ludzkie,
• IoT może rozwijać nowe instynkty.

 

Najbardziej oczywistą rzeczą jest to, że pewne ludzkie zachowania / instynkty są wrodzone i bez względu na to, w jakich warunkach dorastamy, pozostaną z nami na zawsze. Przykładami takiego zachowania mogą być reakcje typu „walcz lub uciekaj”, potrzeba jedzenia i picia, potrzeba snu, mruganie w efekcie na nagłe pojawienie się obiektu przed oczami itp. IoT nie może i nie zmieni tych podstawowych ludzkich instynktów.

Istnieją jednak również tzw. instynkty nabyte, które rozwijają się w oparciu o środowisko, w którym dorastamy. Na przykład, kiedy jesteśmy młodzi, uczymy się ufać naszym rodzicom i innym dorosłym. Nie jest to instynkt, z którym się rodzimy, ale jest to coś, co rozwijamy z biegiem czasu. Podobnie uczymy się bać pewnych rzeczy na podstawie naszych doświadczeń. Na przykład, jeśli dorastaliśmy w gospodarstwie domowym, w którym jest dużo przemocy, możemy rozwinąć lęk przed pewnymi bodźcami. Lub jeśli dorastaliśmy w gospodarstwie domowym z agresywnymi zwierzętami, możemy rozwinąć strach przed zwierzętami – co również będzie instynktem nabytym.

 

IoT może zatrzymywać pewne ludzkie zachowania. Najlepszym tego przykładem jest bezpieczeństwo.Przykładowo, jeśli nasz samochód jest wyposażony w czujniki i systemy monitorujące, nie będziemy musieli ciągle sprawdzać lusterek i rozglądać się. Samochód zrobi to za nas. Tak samo, jeśli mamy inteligentny dom, nie będziemy musieli sprawdzać, czy wychodząc z domu zgasiliśmy światło lub zamknęliśmy drzwi. W rezultacie przestajemy zwracać uwagę na pewne, rzeczy, bo dom powiadomi nas smsem o włamaniu, a samochód sam wykryje przeszkodę.

 

Wreszcie, IoT może również rozwijać nowe instynkty. Na przykład, jeśli stale monitorujemy nasze dane dotyczące zdrowia, możemy rozwinąć nowy instynkt/przyzwyczajenie dbania o nasze zdrowie (smartwatche monitorujące stan organizmu). Jeżeli człowiek nie posiada informacji o rytmie serca, ciśnieniu i innych parametrach, zwykle może o tym nie myśleć, jednak jeśli w dowolnym momencie może monitorować takie dane, najzwyczajniej możemy na ten aspekt zacząć zwracać uwagę i starać się dbać, aby utrzymać go w odpowiednim poziomie.

Inną ciekawą kwestią jest nieustanne bombardowanie ludzi informacjami i powiadomieniami. Człowiek dostający setki powiadomień/spamu/reklam podświadomie nabywa mechanizm ignorowania takich bodźców – przynajmniej częściowo. Idealnym przykładem są wszędzie pojawiające się reklamy, na stronach internetowych. Ludzki mózg podświadomie analizuje co jest reklamą a co nie, dzięki czemu świadomie możemy skupić się na tym co rzeczywiście istotne. 

Jednak ciągłe przetwarzanie i filtrowanie informacji wiąże się również z problemami. Mianowicie po całym dniu przetwarzania nasz mózg męczy się, a “filtrowanie” staje się mniej skuteczne. Dlatego czasami może dojść do sytuacji, że możemy przeoczyć coś co jest rzeczywiście istotne, znak drogowy podczas jazdy, jakaś ważna informacja itp.

Nowy typ zagrożenia

Ze względu na szybki rozwój i przyrost we wręcz niekontrolowanym tempie, zmiany związane z wprowadzaniem technologii Internetu rzeczy do naszego życia niosą ze sobą również sporo innych niebezpieczeństw. Przesadne zaufanie tego typu rozwiązaniom może prowadzić do sytuacji, w których nasza obniżona czujność sporo nas może kosztować.

Ze względu na niezbywalną wadliwość wszelkiego rodzaju maszyn narażamy się na niebezpieczeństwo opierania naszych decyzji i opinii na nieprawidłowych danych. W przypadku smart domów, ufając informacjom dostarczanym do nas z wadliwych urządzeń możemy przestać przykładać dostatecznej uwagi bezpieczeństwu. Zapewniani o właściwym stanie naszej kondycji przez urządzenia, które nie spełniają wymagań medycznych możemy zaniedbać swoje zdrowie lub nabrać skłonności do lekceważenia porad lekarzy i innych specjalistów.

Brak zrozumienia i nie przykładanie dostateczniej uwagi zabezpieczeniom może uczynić nas podatnymi na wykorzystanie naszego zaufania do tego typu urządzeń przez osoby trzecie. Wykorzystując narzędzia nieustannie podłączone do sieci, zbierające informacje o nas i naszym otoczeniu, tworzymy dla osób nieupoważnionych zupełnie nowy sposób na zbliżenie się do nas i naszych cennych informacji.

Ciekawostki związane z IoT

Istnieją również mniej typowe przykłady.

Interfejs mózg komputer. Jest to ogromna dziedzina, na co składa się np. podstawowa komunikacja pomiędzy komputerem a człowiekiem sparaliżowanym, albo w grze komputerowej. Również VR się do tego zalicza, co będzie mieć ogromne znaczenie w zdobywającym metaversie. 

Wywiad pozyskuje dane rosyjskich żołnierzy korzystając z ich telefonów.

Brytyjskie serwisy wykorzystywały aplikację randkową Grindr i Tinder lub portale społecznościowe, takie jak VKontakte, do śledzenia ruchu wojsk rosyjskich, ale także mogą obserwować konkretnych żołnierzy.

Rosyjscy żołnierze masowo korzystali z serwisów randkowych i komunikatorów podczas wojny na granicy z Ukrainą. Na służbach nieświadomie ujawniali dane o tym, co robili i planowali ich dowódcy, co okazało się ważne dla brytyjskiego wywiadu. Dzięki nim eksperci poznali szczegóły planowanej inwazji i wcześniej mogli przekazać tę informację władzom ukraińskim.

Włamania do urządzeń

Dla nikogo nie byłoby zaskoczeniem, że dobry haker może włamać się do naszego urządzenia i zrobić z nim co zechce, śledzić, obserwować, podsłuchiwać, czy zebrać nasze dane. Okazuje się jednak, że do wielu urządzeń jest o wiele łatwiejszy dostęp niż mogłoby się to wydawać. Ciekawym zjawiskiem są kamery IP znajdujące się w różnych miejscach (Sklepach, parkingach, a często w domach jednorodzinnych). Użytkownicy często nie zmieniają haseł, przez co ktokolwiek (nawet bez specjalistycznej wiedzy technicznej) po znalezieniu IP takiej kamery, może łatwo znaleźć domyślny login i hasło konkretnej firmy takiej kamery i podglądać obraz oraz dźwięk z dowolnego miejsca na ziemi.

Podsumowanie

Internet rzeczy to bardzo szybko rozwijający się koncept o niemalże nieskończonych możliwościach. Pozwala nam na uzyskanie kontroli i informacji w sposób, który wcześniej nie był dla nas dostępny. Dzięki jego wykorzystaniu zyskać może każdy – od osób prywatnych po ogromne firmy i organizacje, jednak tak jak w przypadku wszystkich innych nowych technologii zbyt szybkie zmiany i brak dostatecznej kontroli niesie ze sobą wiele nowych zagrożeń, których możemy nie być świadomi.

Jako ludzie, nauczeni jesteśmy dostrzegania i unikania zagrożeń w świecie fizycznym, jednak w dobie błyskawicznych zmian i niezahamowanego rozwoju nasz instynkt samozachowawczy często nie nadąża za nieustannie zmieniającymi się niebezpieczeństwami. W idealnym świecie byłby to efekt niemalże pożądany, ze względu na ogrom udogodnień oferowanych przez nowe technologie, w rzeczywistości jednak naraża nas on na problemy związane ze zbyt dużym zaufaniem niezależnym od nas urządzeniom, oraz wykorzystaniem naszej obniżonej czujności przez osoby trzecie.

Źródła

[1] Internet of Things statistics for 2022 – Taking Things Apart – https://dataprot.net/statistics/iot-statistics/

[2] IoT in the Fitness Industry – Trends and Features – https://analyticssteps.com/blogs/iot-fitness-industry-trends-and-featurestistics/

[3] https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.01206/full

[4] https://medium.com/@gyandeo/what-advertising-does-to-your-brain-effects-of-unconscious-exposure-d6bea9d39760

[5] https://www.researchgate.net/figure/Will-interactions-with-the-Internet-of-Things-IoT-shape-the-human-brain-towards-Homo_fig1_322968554