Celem projektu efektywnego altruizmu jest skuteczne pomaganie i jak najefektywniejsze dysponowanie dostępnymi zasobami. Jest to stosunkowo młoda idea, która rozwija się od około 15 lat. Do tej pory cieszyła się coraz większą popularnością i była promowana przez znanych przedsiębiorców. W ostatnich miesiącach jednak, jej pozytywnemu odbiorowi znacząco zaszkodziła upadłość firmy z rynku kryptowalut. W poście można przeczytać m. in. o działaniach podejmowanych w ramach skutecznej dobroczynności, jej możliwych problemach oraz związku projektu z rozwojem sztucznej inteligencji. 

Czym jest efektywny altruizm?

Efektywny altruizm to projekt, którego celem jest znalezienie najlepszych sposobów pomagania innym i zastosowanie ich w praktyce. Jest to zarówno obszar badawczy, którego celem jest zidentyfikowanie najistotniejszych problemów świata i najlepszych rozwiązań, jak i społeczność, której celem jest wykorzystanie tych odkryć do czynienia dobra. 

Projekt ten jest ważny, ponieważ wiele prób czynienia dobra kończy się niepowodzeniem, natomiast inne okazują się być niezwykle skuteczne. Skuteczniejsze organizacje charytatywne mogą pomagać nawet 1000 razy większej liczbie osób niż te mało efektywne, mające do dyspozycji tą samą ilość środków. 

Osoby należące do społeczności skutecznej dobroczynności łączy sposób myślenia, a nie żadne konkretne rozwiązanie odpowiadające na światowe problemy. Efektywni altruiści starają się znaleźć korzystne sposoby pomagania, tak aby dana ilość wysiłku miała długofalowe efekty. W swoich założeniach projekt nie mówi nic o tym, ile efektywny altruista powinien dać. Liczy się to, że wykorzystuje swoje zasoby (m. in. czas i pieniądze) tak efektywnie, jak to możliwe. Podejmowane działania pozostawać w zgodzie z czterema wartościami skutecznego altruizmu (WEB1).

Jakie wartości łączą efektywnych altruistów?

• Priorytetyzacja – ludzkie intuicje dotyczące czynienia dobra zazwyczaj nie uwzględniają skali efektów – pomoc 100 osobom może powodować podobnie poczucie zadowolenia jak pomoc 1000 osobom. Różne sposoby czynienia dobra przynoszą jednak różne korzyści, dlatego wykorzystuje się aparat matematyczny do oszacowania, w jakim stopniu dane działania są pomocne. 
• Bezstronny altruizm – projekt chce działać zgodnie z zasadą równości. Starając się zrobić jak najwięcej dobrego, dąży się do tego, by interesy wszystkich ludzi miały jednakową wagę. W praktyce oznacza to skupienie się na grupach najbardziej zaniedbanych, których członkowie nie mają wystarczającej władzy, by chronić swoje interesy. 
• Otwarte poszukiwanie prawdy – ważne jest, aby rozważyć wiele różnych sposobów pomocy i szukać tych najlepszych zamiast zaczynać od zaangażowania w konkretną sprawę. Efektywny altruista powinien poświęcać dużo czasu na refleksję nad swoimi przekonaniami, być stale otwartym, ciekawym nowych argumentów, a także gotowym do zmiany poglądów.
• Duch współpracy – można osiągnąć więcej pracując razem, jednak w takiej grupie potrzebna jest uczciwość, życzliwość i przyjęcie perspektywy społeczności. Grupie nie przyświeca zasada “cel uświęca środki”, ale raczej skupienie na byciu dobrym obywatelem i ambitnym dążeniu do lepszego świata (WEB1).

 

“Effective altruism is the form of altruism in which we bring our rational capacities to bear in order to do the most good that we can.” – Peter Singer

 

Efektywny altruizm w praktyce

1) Dążenie do zakończenia hodowli przemysłowej

Dlaczego ta kwestia jest ważna?

Prawie 10 miliardów zwierząt żyje i umiera w przemysłowych hodowlach w USA każdego roku – często nie są fizycznie w stanie się obrócić się przez całe życie lub są kastrowane bez znieczulenia.
Wiele osób zgadza się, że nie powinno się zmuszać zwierząt do niepotrzebnego cierpienia, ale większość tej uwagi kieruje się w stronę schronisk dla zwierząt. W USA przez takie fermy przechodzi około 1400 razy więcej zwierząt niż przez schroniska.

Okazuje się jednak, że schroniska dla zwierząt otrzymują w USA około 5 miliardów dolarów rocznie, w porównaniu z zaledwie 97 milionami dolarów na działania na rzecz zamknięcia hodowli przemysłowych.

 

Podejmowane działania

Podstawową formą wsparcia jest poparcie dla podejmowanych działań. Organizacja Open Wing Alliance wykorzystała środki otrzymane od darczyńców zainspirowanych efektywnym altruizmem do opracowania kampanii skierowanej do dużych firm. Na skutek kampanii wiele firm zobowiązało się do zaprzestania kupowania jaj pochodzących od kur z chowu klatkowego. Udało się zdobyć ponad 2200 zobowiązań, a w rezultacie ponad 100 milionów ptaków zostało oszczędzonych.

Inną strategią jest stworzenie alternatywnych białek, które w perspektywie długofalowej mogłyby doprowadzić do zniknięcia popytu na mięso z hodowli przemysłowych. Takie białka miałyby być tańsze i smaczniejsze niż prawdziwe mięso, co pozbawiłoby hodowle przemysłowe sensu ich działania. Instytut Good Food pracuje nad rozwinięciem tego przemysłu, pomagając w tworzeniu firm takich jak Dao Foods w Chinach i Good Catch w USA. Instytut zachęca duże firmy do włączenia w tę branżę (w tym JBS, największą na świecie firmę mięsną) i pozyskuje dziesiątki milionów dolarów wsparcia rządowego. Jednym z sukcesów w tej dziedzinie jest Impossible Burger, który obecnie jest sprzedawany w Burger King. Dzięki wsparciu inwestora Open Philanthropy, firma Impossible Foods, stworzyła całkowicie wegańskiego burgera, który smakuje jak mięso (WEB1).

2) Powstanie dziedziny badawczej dotyczącej problemu dostosowania sztucznej inteligencji (ang. the alignment problem).

Dlaczego ta kwestia jest ważna?

Celem wielu laboratoriów zajmujących się SI jest opracowanie systemu, który będzie wykonywał wszystkie zadania jakie wykonuje człowiek na podobnym lub wyższym od niego poziomie. Postęp technologiczny niewątpliwie będzie przyspieszał wraz ze wzrostem możliwości SI. Jeśli transformacja technologiczna zostanie przeprowadzona w przemyślany sposób, może zapewnić powszechny dobrobyt. Brak nadzoru nad postępami w dziedzinie technologii może natomiast doprowadzić do skrajnej koncentracji władzy w rękach niewielkiej elity, a w najgorszym przypadku nawet do utraty kontroli nad systemami SI (WEB1).

Brak ostrożności w rozwijaniu systemów SI może doprowadzić do powstania technologii które znajdą niebezpiecznie kreatywne sposoby na rozwiązanie problemu, który będą miały rozwiązać. Zatem budowanie bezpiecznej SI – operującej w zgodzie z ludzkimi wartościami – wymaga znalezienia sposobu na poprawne i bardzo jasne określenie tego, co powinny robić systemy SI (WEB2). Tego właśnie dotyczy problem dostosowania sztucznej inteligencji. 

Konsekwencje braku zainteresowania tym problemem mogą mieć największe znaczenie dla przyszłych pokoleń. Pomimo jego potencjalnie historycznego znaczenia, zajmuje się nim tylko kilkuset badaczy, w porównaniu do dziesiątek tysięcy pracujących nad zwiększeniem możliwości systemów SI.

Podejmowane działania:

• • Zwiększanie społecznej świadomości dotyczącej tej kwestii – w 2014 r. ukazała się książka “Superinteligencja” napisana przez N. Bostroma, w której przedstawił argumenty na poparcie znaczenia problemu dostosowania AI. Publikacja stała się bestsellerem New York Timesa.
  • Rozwój obszaru badawczego skupionego na tym problemie – na UC Berkeley założono The Center for Human-Compatible AI, dla którego inspiracją był ruch efektywnego altruizmu. Ten instytut badawczy ma na celu opracowanie nowego paradygmatu rozwoju SI, w którym centralne miejsce zajmuje akt wspierania ludzkich wartości. Powstały również zespoły zajmujące się dostosowaniem SI w wiodących laboratoriach (DeepMind, OpenAI). Ponadto, stworzono konkretne programy badawcze wokół tego problemu (WEB1).

 3) Usprawnienie procesu podejmowania decyzji

Dlaczego ta kwestia jest ważna?

Celem efektywnych altruistów jest zmienianie świata na lepszy, niekoniecznie swoim bezpośrednim działaniem. Można również pomagać pośrednio, np. poprzez wzmacnianie pozycji innych. Jeśli osoby na wysokim szczeblu (takie jak politycy czy liderzy sektora prywatnego) byłyby lepsze w podejmowaniu decyzji, społeczeństwo byłoby w lepszej pozycji, aby poradzić sobie z całym szeregiem przyszłych problemów globalnych. Z tego powodu szuka się rozwiązań usprawniających proces podejmowania decyzji. 

Podejmowane działania

Wiele globalnych problemów pogłębia się z powodu braku wiarygodnych informacji. Metaculus  jest platformą technologiczną, której celem jest prognozowanie przyszłych zdarzeń. Na stronie są dodawane pytania dotyczące bardzo różnorodnych kwestii, następnie zbierane są odpowiedzi prognostyków. Algorytm dokonuje oszacowania prawdopodobieństwa zdarzenia uwzględniając dotychczasową dokładność prognostyków.

Instytut Global Priorities na Uniwersytecie w Oxfordzie prowadzi badania dotyczące tego, jak osoby podejmujące kluczowe decyzje w świecie mogą zidentyfikować najbardziej naglące problemy. Ponadto, dzięki działalności instytutu powstała dziedzina badań zajmująca się globalnymi priorytetami (WEB1).

Jak nauczyć systemy sztucznej inteligencji ludzkich wartości?

Ludzie ukształtowali swoje środowisko w sposób, który odzwierciedla to, co cenią. Jest to istotne spostrzeżenie, ponieważ jednym z wyzwań dla zaawansowanej SI jest znalezienie sposobu na przekazanie systemom ludzkich wartości. Jeśli środowisko człowieka ukrycie koduje część jego systemu wartości, to może udałoby się nauczyć systemy sztucznej inteligencji obserwowania go i poznawania ludzkich preferencji bez konieczności bezpośredniego wyrażania ich. Ten pomysł wyprowadzenia ludzkich wartości ze środowiska zamieszkanego przez człowieka przez systemy sztucznej inteligencji jako pierwszy zaproponował Rohin Shah (WEB5).

Historia Sama Bankmana-Frieda – czyli jak wpływowi propagatorzy idei mogą jej zaszkodzić. 

Idea efektywnego altruizmu jest popularyzowana przez wielu znaczących przedsiębiorców z Doliny Krzemowej. Niestety w ostatnich miesiącach okazało się to być dość niekorzystne dla projektu, ponieważ upadek giełdy kryptowalut FTX i jej założyciela Sama Bankmana-Frieda (jednego z najbardziej znanych skutecznych altruistów), ujawnił pewne problemy z myśleniem stojącym za filozofią i sposobem praktykowania efektywnego altruizmu. Jedną ze strategii postępowania w życiu jest zarabianie jak najwięcej, aby poświęcić dużą część swoich dochodów na pomoc ludzkości. Idea została opatrzona hasłem: “Zarabiaj by dawać” (ang. Earn to give) (WEB3).

S. Bankman-Fried był studentem Oksfordu, gdzie został zachęcony przez swojego profesora filozofii do podjęcia wysoko płatnej pracy w finansach w myśl zasady “Zarabiaj by dawać”. Społeczność EA odgrywała ważną rolę, gdy Bankman-Fried podejmował coraz większe ryzyko i szukał nagród na rynku kryptowalutowym. Pierwsze 50 milionów dolarów finansowania dla jego firmy (Alameda Research) pochodziło z kontaktu w społeczności efektywnych altruistów. Przez pewien czas połowa zysków firmy rzekomo trafiała do organizacji charytatywnych związanych ze skuteczną dobroczynnością. FTX to giełda kryptowalutowa założona przez Bankmana-Frieda, która dała mu sławę na amerykańskim rynku. W ostatnich miesiącach wyszły na jaw nadużycia funduszy klientów FTX w celu pokrycia długów Alameda Research. To doprowadziło do chaosu na rynku kryptowalut, złożenia wniosku o upadłość oraz rezygnacji Bankmana-Frieda ze stanowiska CEO. 

W trakcie jego wspinania się po szczeblach kariery, media niezmiennie podkreślały, że ten cudowny przedsiębiorca jeździł Toyotą Corollą i planował rozdać swoje miliardy. W istocie, jego bliskość z projektem efektywnego altruizmu często pomagała unikać tego rodzaju kontroli, która w przeciwnym razie mogłaby spotkać prezesa szybko bogacącej się giełdy kryptowalut. Najpierw oczarował Waszyngton, a potem jego kryptowalutowe imperium implodowało.

Wydaje się, że na skutek wydarzeń ostatnich miesięcy projekt skutecznej dobroczynności znajduje się w trudnym położeniu; pieniądze, które miały sfinansować kolejną fazę wzrostu, wyparowały. Równocześnie pojawiły się pytania o to, czy fundusze już przekazane na działania altruistyczne zostały pozyskane w sposób nieetyczny. Liderzy projektu muszą również zmierzyć się z pytaniami o to, co wiedzieli o interesach miliardera, którego reputację pomogli zbudować. Wydaje się, że w obecnym stanie projekt mógłby nie zaliczyć własnej kalkulacji dotyczącej bycia siłą napędową dla dobroczynności (WEB4). 

Chociaż działanie w myśl zasady “earn to give” można postrzegać altruistycznie, dla niektórych jest to prosty sposób na zwolnienie sumienia z poczucia winy powodowanego bogaceniem się za wszelką cenę. Takie osoby mogą zacząć ignorować kruche krawędzie neoliberalnego porządku. Przestaje mieć dla nich znaczenie powiększająca się przepaść między bogatymi a biednymi czy zniszczenie środowiska. Ponadto, szczytne przekazywanie funduszy zazwyczaj nie wiąże się z rezygnacją z osobistych luksusów.

Zachęcam do przeczytania artykułu: The do-gooder movement that shielded Sam Bankman-Fried from scrutiny.

Najważniejsze strony związane z efektywnym altruizmem:

GiveWell to organizacja non-profit zajmująca się wyszukiwaniem okazji do darowizn i publikowaniem analiz, aby pomóc darczyńcom w podjęciu decyzji o tym, gdzie przekazać darowiznę: Givewell top charities.

Giving What We Can to społeczność skutecznych darczyńców. Zapewnia wsparcie, kontakty i informacje, których potrzebujesz, aby uczynić jak najwięcej dobrego dzięki swoim darom charytatywnym: https://www.givingwhatwecan.org/

80.000 hours to organizacja non profit pomagająca wybrać ścieżkę kariery, by móc pomagać zgodnie z założeniami efektywnego altruizmu: https://80000hours.org/about/ 

 

Źródła:

1. Introduction to effective altruism: https://www.effectivealtruism.org/articles/introduction-to-effective-altruism#introduction 
2. The alignment problem: https://towardsdatascience.com/the-alignment-problem-2c890c47fca4 
3. Fragment artykułu: https://news.yahoo.com/effective-altruism-solved-problems-capitalism-102700168.html 
4. Artykuł w Washington Post o S. Bankman-Fried: https://www.washingtonpost.com/technology/2022/11/17/effective-altruism-sam-bankman-fried-ftx-crypto/
5. https://towardsdatascience.com/effective-altruism-ai-safety-and-learning-human-preferences-from-the-state-of-the-world-83b1141585e3