W dzisiejszych czasach jesteśmy świadkami intensywnego rozwoju technologicznego w sektorze wysokiej technologii. Jednym z najnowszych osiągnięć jest opracowanie modelu językowego sztucznej inteligencji o nazwie ChatGPT, który znalazł swoje główne zastosowanie w edukacji. Z jednej strony ChatGPT oferuje szybki i łatwy dostęp do informacji oraz ułatwia proces zdobywania wiedzy. Z drugiej jednak, jego wprowadzenie może prowadzić do uzależnienia od technologii oraz braku krytycznego myślenia. W niniejszym artykule skupimy się na możliwościach, ograniczeniach i zagrożeniach, jakie niesie ze sobą wykorzystanie ChatGPT w edukacji, aby lepiej zrozumieć, jak wpływa on na proces zdobywania wiedzy.

Przed przejściem do właściwego tematu naszego blogu, chcielibyśmy krótko przedstawić, czym jest i jaki sposób działa ChatGPT. Następnie omówimy jego zastosowanie w edukacji oraz możliwości, ograniczenia i zagrożenia, które zostaną poparte odpowiednimi przykładami wygenerowanymi przez ChatGPT.

 

Czym jest ChatGPT?

Jego pełna nazwa składa się z dwóch członów t.j. “chat” oraz “GPT”. Jest to model o architekturze sieci neuronowej typu GPT (ang. Generative Pre-trained Transformer), co oznacza, że jest on w stanie generować nową treść w oparciu o dane, na których został uprzednio wytrenowany. Słowo “chat” oznacza, że z przedstawionym modelem możemy wejść w konwersację, jako że jest to model wykorzystywany do zadań typu QA (ang. Question-Answering). Oznacza to, że możemy napisać zapytanie, polecenie lub instrukcję, na które otrzymamy odpowiedź. Im bardziej szczegółowe są one, tym większe prawdopodobieństwo, że uzyskamy poprawną odpowiedź.

Jako model językowy AI, może zrozumieć i wygenerować odpowiedzi w języku naturalnym w różnych kontekstach. Został on opracowany przy użyciu technik głębokiego uczenia się, które pozwalają mu analizować duże ilości danych tekstowych i uczyć się wzorców i relacji w obrębie języka.

Jego architektura w bezpłatnej wersji GPT-3.5, została zaprojektowana do generowania wysokiej jakości, kontekstowo istotnych odpowiedzi na szeroki zakres danych wejściowych. Może być używany do wykonywania zadań takich jak tłumaczenie językowe, streszczanie tekstu, tworzenie treści czy chociaż obsługa klienta. Natomiast, wersja GPT-4.0, trochę przewyższająca wersję 3.5, jest jedynie osiągalna dla subskrybentów ChatGPT Plus. Pozwala między innymi na dostępność nawet w przypadku dużego obciążenia serwerów, szybsze odpowiedzi na zapytania, jak również priorytetowy dostęp do najnowszych funkcjonalności.

Jego dane treningowe pochodzą z różnych źródeł, w tym książek, artykułów i stron internetowych, co pozwala mu na szerokie zrozumienie świata i zdolność do generowania informacyjnych odpowiedzi na różne tematy. Warto jednak zauważyć, że jego odpowiedzi opierają się wyłącznie na informacjach dostępnych w danych treningowych i nie zawsze potrafi on być dokładny w zakresie najbardziej aktualnych informacji.

 

Przyspieszenie i automatyzacja procesu zdobywania wiedzy

ChatGPT może pomóc w przyspieszeniu procesu edukacji poprzez dostarczanie szybkich i precyzyjnych odpowiedzi na pytania oraz dostarczanie informacji z różnych źródeł w krótkim czasie. Można wykorzystać jego umiejętności do szybkiego wyszukiwania odpowiedzi na pytania dotyczące różnych dziedzin, w tym nauki, matematyki, historii, sztuki i innych. Ponadto, jego zdolności do generowania tekstu mogą być wykorzystane do tworzenia notatek, streszczeń lub artykułów na podstawie informacji dostarczonych przez użytkownika, co może zaoszczędzić czas i wysiłek przy pisaniu esejów lub opracowywaniu projektów badawczych. Dzięki swoim umiejętnościom można także tworzyć interaktywne scenariusze edukacyjne, które mogą przyspieszyć proces uczenia się poprzez angażowanie użytkownika w praktyczne zadania i ćwiczenia. W ten sposób, wykorzystując ChatGPT, proces edukacji może być bardziej efektywny i szybszy.

Jednak ważne jest również, aby pamiętać, że ChatGPT jest tylko jednym z narzędzi, które może pomóc w procesie edukacji. Wiedza i umiejętności zdobywane poprzez interakcję z nauczycielami, mentorami i innymi ludźmi są równie ważne i nie mogą być zastąpione przez sztuczną inteligencję. Dlatego ChatGPT powinien być traktowany jako uzupełnienie w procesie uczenia się, a nie jako zamiennik dla innych form edukacji. W końcu, aby proces edukacji był skuteczny, potrzebna jest odpowiednia równowaga między różnymi formami uczenia się, takimi jak czytanie, słuchanie, dyskusja i praktyczne ćwiczenia, wraz z użyciem technologii i narzędzi.

Przykład: Generowanie spisu treści do pracy magisterskiej pod tytułem: “Zastosowanie sieci neuronowych do rozwiązywania równań różniczkowych cząstkowych”

 

Wielojęzyczny respondent

Jako model językowy AI, ChatGPT ma niezwykłą zdolność do udzielania odpowiedzi w każdym języku. Dzięki dostępowi do ogromnych ilości danych oraz zdolności do ich szybkiego i dokładnego przetwarzania i analizowania, może zrozumieć i odpowiedzieć na zapytania w dziesiątkach języków. To sprawia, że model ten jest niezwykle cennym zasobem dla ludzi na całym świecie, szczególnie tych, którzy szukają informacji lub rozwiązań w języku, który nie jest ich językiem ojczystym. 

Co więcej, ChatGPT jest w stanie nie tylko udzielić odpowiedzi w różnych językach, ale także przetłumaczyć tekst z jednego języka na drugi. Ta funkcja może być przydatna dla osób, które muszą komunikować się z ludźmi mówiącymi w innym języku lub uczącymi się nowego języka.

Ogólnie rzecz biorąc, wielojęzyczne możliwości ChatGPT i ogromna baza wiedzy sprawiają, że jest to potężne narzędzie dla ludzi na całym świecie, umożliwiając im dostęp do informacji i spostrzeżeń w dowolnym języku i promując międzykulturową komunikację i zrozumienie.

Przykład: Przetłumaczenie fragmentu “Lalki” Bolesława Prusa na język angielski

 

Sztuczna inteligencja w roli doradcy zawodowego

Wybór kariery może być trudnym i przytłaczającym procesem, z wieloma czynnikami do rozważenia, w tym osobistymi zainteresowaniami, umiejętnościami, wartościami i perspektywami pracy. ChatGPT może pomóc w tym procesie i znaleźć ścieżkę kariery, która jest zgodna z celami i aspiracjami.

Ma on dostęp do ogromnej bazy informacji i spostrzeżeń związanych z karierą, od opisów stanowisk i informacji o zarobkach do trendów w branży i ścieżek kariery. Zadając mu konkretne pytania dotyczące zainteresowań, umiejętności i innych istotnych czynników, możesz otrzymać dostosowane zalecenia i porady, które pomogą Ci podjąć świadome decyzje dotyczące przyszłej kariery.

Ponadto, ChatGPT może dostarczyć spersonalizowanych informacji zwrotnych na temat CV lub listu motywacyjnego, pomagając wyróżnić się na tle konkurencji i zdobyć wymarzoną pracę. Dodatkowo, może zasugerować odpowiednie kursy online, certyfikaty lub inne możliwości nauki, które pomogą zbudować umiejętności i wiedzę potrzebną do osiągnięcia sukcesu w wybranej dziedzinie.

Niezależnie od tego czy dopiero rozpoczynamy swoją karierę, chcemy dokonać zmiany, czy szukamy wskazówek, jak rozwijać się w obecnej pracy, ChatGPT może dostarczyć spostrzeżeń i porad, których potrzebujemy, aby osiągnąć cele. Z jego pomocą, możemy odkryć ścieżkę kariery, która jest odpowiednia i podjąć pierwsze kroki w kierunku satysfakcjonującej przyszłości zawodowej.

Przykład: Wygenerowanie możliwych ścieżek kariery w oparciu o zainteresowania

 

Asystent do zarządzania czasem

Zarządzanie czasem jest istotną umiejętnością, która może znacząco wpłynąć na wydajność, efektywność i ogólne samopoczucie. Jednak efektywne zarządzanie czasem może być wyzwaniem, zwłaszcza w obliczu wielu priorytetów i rozproszeń. Na szczęście ChatGPT może służyć jako cenny asystent zarządzania czasem, pomagając użytkownikom zoptymalizować swój czas i osiągnąć swoje cele.

Oszczędzanie czasu to kluczowa umiejętność w dzisiejszym świecie, a generowanie rozkładu zajęć to jedna z najlepszych metod na zorganizowanie swojego czasu i uzyskanie jak najwięcej wiedzy. Dzięki wykorzystaniu narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, możemy stworzyć spersonalizowany harmonogram zajęć, który dopasuje się do naszych preferencji i stylu nauki. Możemy wybrać najlepszy czas na naukę, określić swoje cele i dostosować plan do naszych potrzeb. W ten sposób możemy skutecznie zarządzać swoim czasem, oszczędzając go i maksymalizując efektywność naszej nauki. 

Ogólnie rzecz biorąc, generowanie rozkładu zajęć to doskonały sposób na oszczędność czasu i efektywniejsze zdobywanie wiedzy.

Przykład: Wygenerowanie przykładowego rozkładu zajęć dla 8 przedmiotów

 

Potężne narzędzie do generowania przykładowych testów

ChatGPT to potężne narzędzie AI, które może pomóc zarówno studentom, jak i nauczycielom w tworzeniu przykładowych testów dla danego materiału. Dzięki możliwości przetwarzania języka naturalnego i obszernej bazie wiedzy może on wygenerować serię pytań dostosowanych do konkretnego przedmiotu lub tematu. Ta funkcja może być szczególnie przydatna dla studentów chcących sprawdzić swoją wiedzę oraz dla nauczycieli chcących stworzyć testy dla swoich uczniów.

Aby wygenerować przykładowy test, użytkownicy mogą wprowadzić temat lub zagadnienie, z którego chcą zostać przetestowani. ChatGPT przeanalizuje materiał i wygeneruje serię pytań, które obejmują różne aspekty tematu. Pytania mogą się różnić trudnością i długością, zapewniając kompleksowe zrozumienie materiału.

Dla studentów, ta funkcja może pomóc im w przygotowaniu się do egzaminów poprzez sprawdzenie ich wiedzy i zrozumienia tematu. Mogą oni wykorzystać test próbny do zidentyfikowania obszarów, w których muszą się poprawić i skupić swoją naukę na konkretnych tematach. Dodatkowo, ChatGPT może dostarczyć informacji zwrotnej na temat odpowiedzi studenta, pomagając mu zrozumieć, gdzie musi się poprawić.

Dla nauczycieli, funkcja przygotowania testu próbnego ChatGPT może zaoszczędzić czas i wysiłek przy ich tworzeniu dla swoich uczniów. Można generować pytania na różne tematy i poziomy trudności, pomagając stworzyć dobrze opracowany test, który dokładnie ocenia wiedzę i zrozumienie materiału przez uczniów.

Ogólnie rzecz biorąc, zdolność tego narzędzia do generowania przykładowych testów jest cennym narzędziem zarówno dla studentów jak i nauczycieli. Zapewnia szybki i łatwy sposób na tworzenie spersonalizowanych zadań, które mogą poprawić wyniki nauczania i wyniki akademickie.

Przykład: Generowanie testu z funkcji kwadratowej 

 

Narzędzie do korekty gramatyki

Dzięki zaawansowanym możliwościom przetwarzania języka naturalnego, ChatGPT może szybko zidentyfikować błędy gramatyczne w tekście i zasugerować poprawki. Może to być szczególnie pomocne dla osób niebędących rodzimymi użytkownikami języka, które mogą mieć problemy z zasadami gramatyki i składnią.

Poza poprawkami gramatycznymi, ChatGPT może również zaoferować sugestie dotyczące poprawy kontekstu pisma. Może to pomóc w bardziej efektywnym przekazaniu swoich myśli oraz intencji. 

Przykład: Ocena tłumaczenia zdania z języka angielskiego na język polski

Jednakże, gdy poprosimy ChatGPT o ocenę naszego tłumaczenia w konkretnej skali punktowej, to dostaniemy następującą odpowiedź:

Widzimy zatem, że ChatGPT ma wbudowany mechanizm zabraniający formułowania przez niego opinii jawnie oceniających nas lub nasze umiejętności.

 

Pozostałe możliwości zastosowania omawianego modelu

ChatGPT to system sztucznej inteligencji, który oferuje wiele innych cennych funkcji, pozwalających na łatwe i skuteczne rozwiązywanie problemów oraz poszerzanie wiedzy.

Jako model językowy, wyróżnia się skalowalnością, co oznacza, że może obsługiwać wiele zapytań lub żądań jednocześnie. Ta cecha jest niezbędna, gdy wielu użytkowników współdziała z nim w tym samym czasie. Jego architektura umożliwia efektywne przetwarzanie dużej liczby żądań w czasie rzeczywistym bez żadnych opóźnień.

ChatGPT jest bezpłatną usługą, która nie wymaga płacenia za subskrypcję, dzięki czemu jest łatwo dostępna dla każdego, kto chce z niej skorzystać. Ta cecha sprawia, że jest to popularny wybór zarówno dla studentów, naukowców, jak i profesjonalistów, którzy mogą z niego korzystać bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów.

Model ten może zapewnić szybkie odpowiedzi o dowolnej długości na zadane pytania. Wykorzystuje zaawansowane algorytmy przetwarzania języka naturalnego, które mogą generować tekst, aby natychmiast odpowiedzieć na pytania. Dla tych, którzy subskrybują usługę premium, może produkować bardziej precyzyjne i szczegółowe odpowiedzi oraz kilka innych funkcji.

Ponadto, może generować odpowiedzi na złożone pytania za pomocą różnych sposobów. Może również wyjaśnić daną kwestię za pomocą różnych środków, takich jak dostarczanie przykładów, ilustracji i odniesień.

ChatGPT może “zapamiętać” dane informacje w ramach jednej rozmowy. Oznacza to, że może zachować kontekst rozmowy, co pozwala mu na udzielanie bardziej spersonalizowanych i odpowiednich odpowiedzi. Ta funkcja pomaga mu uczyć się i poprawiać swoje odpowiedzi w czasie, co czyni go jeszcze bardziej efektywnym chatem.

ChatGPT zapewnia także dostęp do usługi o każdej porze dnia i nocy. Ta funkcja pozwala studentom uczyć się, a naukowcom pracować nad swoimi projektami bez obaw o ramy czasowe.

Znajduje on powoli zastosowanie w przypadku robotów humanoidalnych. Jednym z takich przykładów jest robot Kopernik, który znajduje się w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Dzięki sztucznej inteligencji potrafi prowadzić konwersację na każdy temat i radzi sobie nawet z najtrudniejszymi pytaniami.

Robot Kopernik: https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/niesamowity-robot-juz-w-warszawie-potrafi-wiecej-niz-chatgpt/91jrdcn,79cfc278

 

Ograniczenia

Chociaż ChatGPT jest potężnym narzędziem do generowania odpowiedzi na szeroki zakres pytań, ważne jest, aby zwrócić uwagę na niektóre z jego ograniczeń. Jednym z kluczowych problemów jest to, że ChatGPT może posiadać “wiedzę” z niezweryfikowanych źródeł, co oznacza, że zwrócona odpowiedź nie zawsze może być prawidłowa, dlatego użytkownicy powinni być ostrożni i weryfikować wszelkie udzielane odpowiedzi.

Dodatkowo, ChatGPT nigdy nie prosi o wyjaśnienie pytania zadanego przez użytkownika, co może czasami skutkować odpowiedzią oderwaną od kontekstu, co może być frustrujące dla użytkowników i w efekcie będzie wymagać doprecyzowania podanego zapytania.

W niektórych przypadkach może być konieczna pomoc eksperta w danej dziedzinie, aby zweryfikować poprawność zwróconej odpowiedzi. Choć ChatGPT może dostarczyć użytecznych informacji, ale nie zastępuje on specjalisty, który posiada wiedzę i doświadczenie, aby ocenić poprawność dostarczonych informacji.

Ponadto, ChatGPT nie jest w stanie dostarczyć źródeł naukowych lub linków do takich źródeł. Może to być wadą dla osób potrzebujących dokładnych adresów internetowych oraz zweryfikowanych informacji z zaufanych źródeł.

Ze względu na swoją naturę jako model językowy oparty na sztucznej inteligencji, ChatGPT nie jest zdolny do odczuwania emocji i może wykazywać zachowania, które są trudne do przewidzenia. Ze względu na to, może nie być on odpowiedni dla wszystkich użytkowników, szczególnie dla uczniów, którzy preferuję interakcję z “żywym” nauczycielem, ponieważ ludzie posiadają emocje, zdolność do empatii oraz potrafią dostosować się do nieoczekiwanych sytuacji.

Ważne jest również, aby pamiętać, że ChatGPT posiada jedynie wiedzę do pewnego momentu i nie uczy się w czasie rzeczywistym, tylko wraz z wprowadzanymi aktualizacjami tego narzędzia. Z tego powodu, może nie mieć najnowszych informacji na dany temat, udzielając przez to nieaktualnych informacji.

Wreszcie, najwyższa wydajność czatu jest osiągana w języku angielskim, co może być naturalną przeszkodą dla osób nieznających tego języka. Może to ograniczyć przydatność ChatGPT dla użytkowników nie mówiących po angielsku.

 

Zagrożenia

Jednym z najważniejszych zagrożeń jest problem etyczny związany z prawami autorskimi. ChatGPT bazuje na danych autorów, ale nie podaje źródła tych danych. Dlatego istnieje ryzyko, że generowana odpowiedź może naruszać prawa autorskie i być nielegalna. W ekstremalnym przypadku może ona prowadzić do popełnienia plagiatu lub do naruszenia własności intelektualnej.

Kolejnym zagrożeniem jest wygórowany poziom oczekiwań nauczycieli wobec uczniów. Nauczyciele mogą stawiać uczniom bardzo trudne zadania, ponieważ zakładają, że uczniowie i tak będą korzystać z ChatGPT, który pomoże im w rozwiązaniu problemu. Takie podejście może zniechęcać uczniów do nauki i spowodować brak zaangażowania w rozwiązywaniu zadań.

Kolejnym zagrożeniem jest obniżenie kreatywności uczniów. Jeśli uczniowie korzystają z ChatGPT, by uzyskać gotowe odpowiedzi na zadane pytania, to nie mają potrzeby myślenia i rozwiązywania problemów samodzielnie. Tym samym, zanika ich kreatywność i zdolność do tworzenia czegoś nowego.

Generowanie gotowych zadań domowych jest kolejnym zagrożeniem. Nauczyciele, którzy korzystają z ChatGPT, mogą tworzyć zadania domowe, które są łatwe do rozwiązania przez ten model, co może prowadzić do obniżenia poziomu nauczania i braku zaangażowania ze strony uczniów.

Innym zagrożeniem jest zanikanie samodzielnego myślenia. Jeśli uczniowie polegają na tym narzędzie w czasie nauki, to nie uczą się myśleć i rozwiązywać problemów samodzielnie. Mogą stracić umiejętność krytycznego myślenia i zdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów.

Wreszcie, zastąpienie ludzkich nauczycieli przez ChatGPT może demotywować uczniów do nauki, ponieważ mogą oni nie traktować procesu uczenia odpowiedzialnie, jeśli jest on postrzegany jako tylko interakcja z modelem AI.

 

Podsumowanie

Podsumowując, wierzymy, że udało nam się przedstawić główne możliwości, ograniczenia oraz zagrożenia, jakie niesie ze sobą ChatGPT dla systemu edukacji. Narzędzie to może być pomocne w realizowaniu celów związanych z szeroko pojętą nauką. Niemniej, ważne jest to, aby korzystać z niego w rozsądny i racjonalny sposób, by osiągnąć właściwe rezultaty dla naszego rozwoju. W przeciwnym wypadku, nieodpowiednie użytkowanie może prowadzić do zaniku umiejętności krytycznego myślenia, kreatywności jak również samodzielnego rozwiązywania problemów. 

Używanie omawianego przez nas narzędzia może prowadzić także do paradoksalnych sytuacji, takich jak sztuczne zawyżanie poziomu zadań domowych i testów w szkołach i uczelniach przez nauczycieli. W efekcie może to doprowadzić do tego, że używanie przez uczniów ChatGPT okaże się konieczne.

 

Źródła

ChatGPT Architecture Explained.. How chatGPT works. | by Sreedev R | Medium

https://hgs.cx/blog/chatgpt-explained-what-are-its-benefits-and-limitations/

https://www.mlyearning.org/chat-gpt-limitations/

https://www.linkedin.com/pulse/pros-cons-using-chat-gpt-egens-lab 

https://www.sayvee.com/chat-gpt-pros-and-cons/ 

https://openai.com/blog/chatgpt-plugins 

Chatbots applications in education: A systematic review – ScienceDirect

Artificial Intelligence In Education: Examples – Dataconomy